پروتکل های استاندارد بالینی؛ راهکاری برای بهبود مراقبت های درمانی

با توجه به سرعت روز افزون علم پزشکی در عصر امروز و همچنین افزایش موارد بیماری های عارضه دار، فشار بر روی سیستم درمانی، پزشکان و کارکنان سیستم بهداشت نیز افزایش یافته است و این مسئله دست اندرکاران سلامت را به این فکر واداشته تا راهکارهای مناسب تری جهت ارائه خدمات درمانی جستجو کنند. در سالهای اخیر تهیه پروتکل های استاندارد بالینی (Clinical practice guideline (CPG)) به طور روزافزونی برای حصول به این امر مهم به کار گرفته شده اند. استفاده و کاربرد پروتکل های استاندارد بالینی به یک جزء مهم درمان در بخش اورژانس تبدیل شده اند. این پروتکل ها حاصل همفکری عمومی در رابطه با موضوعات و تشخیص های خاص بالینی است که پزشکان را در تصمیم گیری درست و ارائه درمان منطقی بیماری یاری می کند. موفقیت در حصول آن، کیفیت مراقبت های سلامت را از طریق کاهش روش های درمانی نامناسب و تسریع درمانهای موثر و ارزشمند بالا می برد. پروتکل استاندارد بالینی یک نگاه سیستماتیک و کلی است که به دست اندرکاران سلامت کمک می کند تا در رابطه با بیماران و سیستم سلامت تصمیم مناسب و منطقی بگیرند و پزشکان را در شرایط خاص یاری می کند. این اقدامات بر اساس مطالعات و شواهد معتبر تعیین شده اند که شرایط مختلف و روش های متنوع درمانی را در بر می گیرد و در نهایت بهترین روش درمانی را به ما می نمایاند. پروتکل های استاندارد بالینی در اغلب موارد به الگوریتم ها، روش های کلینیکی و سیاست های درمانی می پردازند و قطعا چشم اندازهای زیادی در آینده جهت بهبود پروتکل های استاندارد وجود دارد. تحقیقات اخیر نشان داده است که در کشورهایی که از پروتکل های استاندارد بالینی تدوین شده استفاده می کنند، تغییرات موثری در بهبود ارتقاء سلامت جامعه ایجاد شده است.
از مهمترین تاثیرات اجرای پروتکل های استاندارد بالینی بحث کنترل هزینه است. توصیه هایی که در پروتکل های استاندارد بالینی ارائه می شوند ملاحظات قانونی را نیز مد نظر داشته و لذا ریسک بروز اشتباه پزشکان و کادر درمان را کاهش می دهد. اگرچه حتی با وجود کاربرد پروتکل های استاندارد بالینی مشکلات زیادی وجود دارد ولی بسیاری سیستم های قانونی و نظارتی پروتکل های استاندارد بالینی را پذیرفته اند و معتقد هستند که عدول از چارچوب آن راه را برای بروز اشتباه باز می کند و احتمال دادخواهی و دعوی های قانونی را به همراه خواهد داشت. در واقع طراحی پروتکل استاندارد بالینی سیاستی است که حاشیه امنیتی در سیستم بهداشت و درمان را به ارمغان می آورد.
بدون شک پروتکل های استاندارد بالینی یک عنصر مهم تصمیم گیری در پزشکی است و اجرای پروتکل استاندارد درمانی، با توجه به نتایج حاصله و آمار منتشر شده در سایر کشورها، از مداخلات بی مورد و غیر ضروری و خطرناک در روند درمان کاسته و تصمیم گیری موثر و مناسب را برای کادر درمان فراهم می کند و باعث کاهش مرگ و میر و هزینه های مصرفی خواهد شد. در زمینه اجرای پروتکل باید یک پانل انظباطی طراحی شود و تمام گروه های هدف را هدایت کند و تمام اهداف پروتکل استاندارد روشن و مشخص شود. شرایط و اهداف کلینیکی خاص باید در پروتکل های استاندارد بالینی پوشش داده شود و بازتابهای کلینیکی مورد علاقه در نهایت روشن شود. مرور شواهد علمی و قوی و منظم نیز مورد نیاز است.