بررسی اثر اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک بر صفات رویشی و روابط یونی ریشه و اندام هوایی اسطوخودوس (Lavendula officinalis L.) در شرایط تنش شوری

اسطوخودوس (Lavendula officinalis L.) مهمترین گیاه دارویی خانواده نعناعیان می باشد که از دیر باز در طب سنتی نقش داشته است. رشد و عملکرد گیاهان در بسیاری از مناطق دنیا توسط تنش های محیطی غیرزنده از جمله شوری، محدود می گردد که در سطح جهان خسارات گسترده ای به گیاهان وارد نموده است و یکی از مهمترین عوامل محدود کننده عملکرد محصولات در سرتاسر جهان به شمار می رود. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک بر روی برخی از صفات رویشی، سدیم و پتاسیم ریشه و اندام هوایی گیاه دارویی اسطوخودوس در شرایط تنش شوری و نیز بررسی استفاده از اسید سالیسیلیک و جاسمونیک، برای کاهش اثرات سوء ناشی از تنش شوری و نیل به سوی معرفی نهاده های جدید موثر انجام پذیرفت.
این آزمایش در سال 1393 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری و گلخانه واقع در منطقه 4، به مرحله اجرا در آمد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید، که در آن تنش شوری از منبع نمک طعام (NaCl)، در چهار سطح (0، 25، 50 و 75 میلی مولار)، اسید سالیسیلیک در دو سطح (0 و 7/0 میلی مولار) و اسید جاسمونیک در دو سطح (0 و 100 میکرو مولار) در نظر گرفته شد.
مقایسه میانگین اثرات ساده شوری نشان داد که این عامل سبب کاهش معنی دار صفات مورفولوژیکی وزن خشک ریشه و اندام هوایی، طول ریشه و اندام هوایی، تعداد شاخه های فرعی، سطح برگ، نزول صفات پتاسیم ریشه و اندام هوایی و نیز افزایش سدیم ریشه و اندام هوایی، شد. نتایج تحقیق نشان داد، تنها اثر متقابل سه گانه عوامل آزمایشی بر صفت وزن خشک ریشه، معنی دار شد. در این شرایط بیشترین میزان وزن خشک ریشه معادل (21/2 گرم) ، در عامل های عدم اعمال تنش شوری و کاربرد اسید سالیسیلیک و جاسمونیک حاصل گردید. یافته های تحقیق موید این نکته بود که بیشترین مقدار پتاسیم ریشه به ترتیب با 20/1 و 96/1 درصد وزنی عنصر در ماده خشک در شرایط عدم وجود تنش شوری و کاربرد 7/0 میلی مولار اسید سالیسیلیک و 100 میکرومولار اسید جاسمونیک حاصل گردید.
بر اساس یافته های تحقیق، به نظر می رسد افزایش جذب پتاسیم ریشه و اندام هوایی نیز توانسته است به عنوان یکی از مکانیزم-های موثر در ارتقاء مقاومت به شوری ایفای نقش کند. هر چند در بیشتر صفات مورد آزمون، نقش اسید سالیسیلیک در بهبود صفات رویشی، محتوی پتاسیم ریشه، اندام هوایی و از طرف دیگر کاهش سدیم در ریشه و اندام هوایی گیاه اسطوخودوس موثرتر از اسید جاسمونیک بوده است.