بررسی روابط معنایی میان موضوعات مطرح در مدارک علمی فارسی در حوزه گرمایش جهانی

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی روابط معنایی میان موضوعات مطرح در مدارک علمی فارسی در حوزه گرمایش جهانی می باشد. این پژوهش، تحلیل هم رخدادی واژگان را از طریق فنون تحلیل شبکه های اجتماعی و خوشه بندی سلسله مراتبی مورد توجه قرار داده است. طبقه بندی موضوعات با استفاده از روش خوشه بندی سلسله مراتبی «پیوند درون گروهی» و میزان شباهت موضوعی مدارک مرتبط با محاسبه شاخص دربردارندگی مشخص شده است. جامعهآماریشاملتمامی مقاله های مجله ها (203 مقاله) و پایان نامه های فارسی (256 پایان نامه) در حوزه گرمایش جهانی است که به ترتیب در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ( آی اس سی) و پایگاه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) در بازه زمانی 1383 تا 1392 نمایه شده اند. یافته هانشان می دهد کهروندرشد تولیدات علمی در حوزه گرمایش جهانی در فاصله سال های 1392-1383 دارای سیر صعودی است. دو نمودارخوشه ایماحصلسنجشهم رخدادیبینموضوعاتدر زمینهگرمایش نشان می دهند که تعداد اصطلاحات موضوعی مقاله ها 77 موضوع است که در 14 خوشه قرار گرفته اند و نیز تعداد اصطلاحات به دست آمده از پایان نامه ها 97 موضوع است که در 19 خوشه قرار گرفته اند. در نمودار روابط سلسله مراتبی موضوعات پایان نامه ها دو موضوع «گازهای گلخانه ای و تغییرات دمایی» و در نمودار روابط سلسله مراتبی موضوعات مقاله ها دو موضوع «گازهای گلخانه ای و تغییر اقلیم» زمینه اصلی کل موضوعات هستند. محاسبه شاخص دربردارندگی نشان داد که 37 درصد از موضوع های مقاله ها در پایان نامه ها وجود دارد. از لحاظ ساختار خوشه بندی، این دو نوع مدرک نیز شباهتی در اندازه صفر داشتند. شباهت بین اعضای شبکه های اگوی موضوعات پرنفوذ به جز مورد «مدیریت انرژی» بقیه موارد تقریبا بستگی زیادی به هم داشتند. موضوعات هسته در زمینه گرمایش جهانی عبارتند از: «گازهای گلخانه ای، تغییر اقلیم، تغییرات دمایی، پوشش گیاهی، دی اکسیدکربن، شبیه سازی انرژی، آلاینده های زیست محیطی، مدیریت انرژی، تولیدات کشاورزی، ترسیب کربن، ارزیابی اقتصادی، مصرف انرژی، مدیریت منابع آب، مدل گردش عمومی جو، مصالح ساختمانی».به طور کلی، تحلیل هم رخدادی واژگان می تواند به درک ساختار روابط موضوعی در یک حوزه کمک کند. بنابراین با استفاده از نتایج برگرفته از این پژوهش می توان از وضعیت جاری، موضوعات پژوهشی و رابطه بین آنها، اصطلاحات مهم حوزه گرمایش جهانی تحلیل های واضح و قابل قبولی را ارائه داد. و در عرصه سیاست گذاری و برنامه ریزی علم در این حوزه نقش مهمی را ایفا کرد.