بررسی برخی از جنبه های مرفولوژی و بیولوژی ریشه های غده ای و بذر علف هرز مهاجم فیکاریا (Ranunculus ficaria L.)

فیکاریا گیاهی چندساله از تیره آلاله4 که دارای غده های ریشه‎ای5 است. به منظور بررسی ویژگی های مرفولوژیکی و بیولوژی ریشه های غده ای و بذور آن دو آزمایش در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1391 اجرا شد. برای رفع خواب ریشه های غده ای، آنها در دماهای (2، 4 و 8 درجه سانتی گراد) و زمان نگهداری (7، 14، 21 و 28 روز) در انکوباتور قرار گرفتند. برای بررسی جوانه زنی اندازه و شکل غده ها، شش اندازه (شامل بسیار کوچک (2 تا 4 میلی متر یا کمتر از 02/0 گرم)، کوچک (5/4 تا 5/6 میلی متر یا 04/0-03/0 گرم)، کشیده(1 تا4 سانتی متر یا 27/0-1/0 گرم)، متوسط (8 تا 12 میلی متر یا 12/0-06/0 گرم)، دسته‭ای (64/0-15/0 گرم) و نصف‭شده (7 تا 11 میلی متر یا 18/0-07/0 گرم)) از ریشه های غده ای فیکاریا در دمای 14 درجه سانتی گراد قرار گرفتند. مرفولوژی ریشه های غده ای فیکاریا با مشاهدات چشمی در گلخانه و مزارع آلوده بررسی شد. بذور فیکاریا بعد از قرار گرفتن در یخچال به مدت 2 هفته، جوانه زنی آنها در دمای 14 درجه سانتی گراد و همچنین با بینی کولر ساختار مرفولوژی آن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بهترین تیمار پیش سرمایی دمای 4 درجه سانتی گراد به مدت بیش از 14 روز بود. بین دمای 4 و 8 درجه سانتی گراد تفاوتی وجود نداشت. در بررسی اندازه غده ها، غده های دسته‎ای و کوچک بیشترین درصد جوانه زنی بیش از 80 درصد را داشتند. در حالی که غده های خیلی کوچک، کشیده و نصف شده کمترین درصد جوانه زنی کمتر از 40 درصد را داشتند. غده های دسته‎ای با داشتن ذخیره غذایی بالاتر بیشترین سرعت جوانه زنی را داشتند. ریشه های غده ای در ابتدا مجتمع و انگشت مانند بودند، اما اندازه آنها متفاوت بود؛ این غده ها پس از خشک شدن گیاه مادری و به هم خوردن خاک به واحدهای جدا تقسیم شده و هر یک قادر به ایجاد یک گیاه جدید بودند. بذور فیکاریا دارای موسیلاژ بوده و لپه دوم گیاه بنظر تحلیل رفته می آمد. بذور این علف هرز فاقد جوانه زنی بودند (صفر درصد) که دلیل آن هم می تواند به عقیم بودن بذرها ربط داشته باشد.