تاملی بر تنوع مضامین هنری و منشا کاشی های قاجاری تکیه معاون-الملک کرمانشاه

تکیه معاون الملک یکی از مهم ترین تکایای ایران و بناهای شهر کرمانشاه در اواخر دوره قاجار است که در بافت قدیم شهر و محله برزه دماغ واقع شده است. کاشی کاری تکیه، مضامین متعدد مذهبی، ملی، اساطیری، حماسی، مناظر طبیعی، گل و مرغ و هندسی را در بر می گیرد. مهم ترین هدف پژوهش حاضر، شناسایی منشا نقوش کاشی های فوق، علل شکل گیری آنها در کنار هم و پی بردن به مضامین متنوع محلی، بومی و فرا محلی در آنهاست. روش بکار رفته در پژوهش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، تحقیقات میدانی در محل و مقایسه تطبیقی نقوش کاشی ها با نسخ خطی مصور دوره قاجار به منظور پی بردن به منشا آنهاست. نتایج پژوهش نشان می دهد که الگو گرفتن از تصاویر نسخ خطی مصور رجال روشنفکر و ملی گرای قاجاری مانند جلال الدین میرزا قاجار و فرصت الدوله شیرازی، منشا نقوش حماسی و اساطیری است که در آن تاثیر هنر ایران باستان به وضوح مشهود است. همچنین مشخص شد که الگوی ایجاد کاشی های حماسی منقش تکیه معاون الملک با خانه های قاجاری قوام السلطنه، مشیرالدوله و اعلم السلطنه در تهران، حمام سردر گلزار رشت و خانه آرازی قزوین یکی است. منشا تصاویر مذهبی نیز برگرفته از پرده نقالان، شبیه خوانان و کتب چاپ سنگی است.