تجزیه پایداری عمکرد دانه و ارزیابی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط در ارقام آفتابگردان

تجزیه پایداری و بررسی اثر متقابل ژنوتیپ با محیط از لحاظ تولید و آزاد سازی ارقام حائز اهمیت ویژه ای می باشد. بدین منظور دوازده ژنوتیپ آفتابگردان در پنج ایستگاه شامل اراک، بیرجند، شیراز، کاشمر و کرج به صورت طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1394 مورد کاشت و ارزیابی قرار گرفتند. پس از تجزیه واریانس مرکب عملکرد دانه و معنی دار شدن اثر محیط و اثر متقابل ژنوتیپ با محیط، جهت تجزیه پایداری ارقام از روش های تک متغیره مبتنی بر تجزیه واریانس و تجزیه رگرسیون استفاده شد. بر مبنای نتایج آماره های واریانس پایداری شوکلا و اکووالانس ریک ژنوتیپ های Favorit و Progress از پایداری بالاتری برخوردار بودند. آماره های ضریب تغییرات محیطی فرانسیس و کاننبرگ، واریانس درون مکانی لین و بینز و واریانس محیطی رومر نشان دادند که ژنوتیپ های Sor و Master دارای عملکردی بیشتر از میانگین و از پایداری بالا تری نسبت به سایر ژنوتیپ ها برخوردار بودند. بر اساس روش ابرهارت و راسل ژنوتیپ های Master و Sor با عملکرد نسبتا بالا و ضرایب رگرسیونی غیر معنی دار با یک به عنوان ژنوتیپ های با سازگاری عمومی بالا برای همه مناطق شناخته شدند. ژنوتیپ Zargol با عملکرد نسبتا بالا دارای ضریب رگرسیونی معنی دار و بالاتر از یک بود که حاکی از بالا بودن اثر متقابل ژنوتیپ در محیط در این ژنوتیپ است و دلیلی بر سازگاری خصوصی این ژنوتیپ با محیط های مساعد بوده و با بهتر شدن شرایط عملکرد بالایی از خود نشان می دهد.