بازآموزی از پایتختی، از پیش طراحی شده به نام چندیگر، برای تهران

ما در حالی به تهیه طرح و ساماندهی تهران پرداخته و می پردازیم که حجم عظیمی از اندیشه و اقدام در پیش روی داشته و داریم. اندیشه هایی آزمون شده و اقداماتی پخته و ناپخته در کوره زمان و تاریخ، که به خوبی و سنجیده از آن ها درس نگرفته ایم. بطوریکه انگار حاصل چنین تاریخ پر فراز و نشیبی از سیر اندیشه های شهرسازی وآزمون وخطا نبوده ایم. نگاهی به شهرچندیگر، به عنوان نمونه، می تواند درس های خوبی را برایمان به همراه داشته باشد. بدین سبب در این مقاله به کند و کاوی در این ارتباط پرداخته می شود.
در پی تفکیک هند به دو کشور مجزا در سال 1947 میلادی، و پس از، ازدست دادن لاهور مرکز ایالت بزرگ پنجاب، دولت هند به ایجاد شهری جدید به عنوان مرکزی برای پنجاب اقدام می کند. این شهر نخست توسط «آلبرت مایر» امریکایی و دستیار پر تلاش او «نویکی» طراحی می شود. سپس بدنبال درگذشت این دستیار کوشا، آلبرت مایر از ادامه کار دست می کشد. سپس «پی ال ورما» به دستور نهرو نخست وزیر وقت برای انتخابی دیگر ماموریت داده می شود. ورما، کوربوزیه را به دلیل شهرتش برای ادامه کار انتخاب می کند. نام این شهر، چندیگر (نام الهه ای هندو که معبدش در دامنه های تپه های شیوالیک در ادامه رشته کوه های هیمالیاست) انتخاب می شود که فرانسوی ها آن را به دلیل نداشتن حرف «چ» در زبان خود، شاندیگار تلفظ می کنند.چون لوکوربوزیه از سردمداران ترقی گرایان محسوب می شود، این شهر را می توان تا حدودی تجلی و تجسد اندیشه های ترقی گرایان و یا خردگرایان در هندوستان دانست.
در این مقاله نخست به اختصار به سیر اندیشه های شهر سازی و سپس به شرح حال چگونگی طراحی این شهر از دیر باز پرداخته می شود. سپس بطریقی توصیفی تحلیلی نکات مثبت و ضعف های این اقدام مهم استنتاج خواهد شد. نتیجه این پژوهش نشان می دهد چه نکات مثبت و چه نکات منفی در انجام این اثر تاریخی، هر دو می توانستند و می توانند در طرح های جامع و تفصیلی تهران سرمشق های خوبی برای برنامه ریزان و طراحان شهری به ارمغان بیاورند.