ارزیابی نظریه ژئوپلیتیک شیعه در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

با وجود دور بودن شیعیان از قدرت سیاسی در بیشتر کشورها که عمدتا آنها را به صورت اقلیت هایی محروم و حاشیه ای نگه داشته، ماهیت و ظرفیت اجتماعی و سیاسی تشیع، تا حدود زیادی مغفول مانده است. در سایه انقلاب اسلامی ایران، شیعیان در کشورهای گوناگون از انزوای سیاسی- اجتماعی بیرون آمده و در مسیر قدرت یابی و تجدید هویت خویش گام برداشتند. این تحولات به تدریج منجر به شکل گیری ایده ژئوپلیتیک شیعه در منطقه خاورمیانه گردید. از آنجا که انقلاب اسلامی ایران برگرفته از اصول و آرمان های مذهب تشیع بود و در جامعه ای که با اکثریت جمعیت شیعی به وقوع پیوسته بود، شیعیان سایر کشورها بالاخص شیعیان مجاور ایران متاثر از اهداف و آرمان های آن گردیدند. این تاثیرگذاری ابتدا به صورت خودآگاهی مذهبی و سپس تمایل جهت احقاق حقوق و سهیم شدن در قدرت را به دنبال داشت. موج دوم شکل گیری ژئوپلیتیک شیعه به دنبال حمله آمریکا به عراق و سقوط رژیم بعثی است. در ژئوپلیتیک شیعه توجه به کشورهایی است که شیعیان در آنها از جهت جمعیتی و جغرافیایی، یک اقلیت هستند یا به عنوان یک اکثریت حضور دارند و می توانند در روابط قدرت تاثیرگذار باشند. این مقاله در تلاش است تا با بررسی دیدگاه های نظری روابط بین الملل به چگونگی شکل گیری ژئوپلتیک شیعه پرداخته و واقعیت آن را در گستره سیاست خارجی ج.ا.ایران مورد ارزیابی قرار دهد.