سقراط: اصلاح گر اخلاقی

سقراط در جست وجوی معرفتی است که ما را از فضیلت های اخلاقی آگاهی بخشد و در عمل نیز بدان فضیلت ها آراسته سازد. او با مبتنی ساختن اخلاق بر معرفت، فلسفه و راه زندگی خود را یگانه می سازد و به سنجه ای برای ارزیابی راه ورسم رایج در اخلاق و دین و سیاست و سخنوری دست می یابد تا به یاری آن کاستی های اخلاقی را در حوزه های مذکور بازشناسد. کژی ها و کاستی های شایعی که او بر آنها خرده می گیرد و در بازاندیشی و اصلاح آنها می کوشد، عبارت اند از ترجیح ستم کردن بر ستم کشیدن؛ مقابله به مثل و انتقام جویی؛ ستیزه جویی و نیرنگ بازی در میان ایزدان؛ فریب کاری و سنگ دلی ایزدان درحق آدمیان؛ دادوستد ایزدان با آدمیان (بدین معنی که ایزدان در ازاء دریافت پیشکش از آدمیان، نیازهای آنان را برآورند)؛ روا شمردن بهره کشی زبردستان از فرودستان؛ و سرانجام، سخنوری اقناعی یا جلوه فروشانه و فریبنده.