مطالعه جنبه های اکولوژیکی کشت مخلوط کنجد (Sesamum indicum L.) و ماش سبز (Vigna radiata L.) تحت شرایط کنترل و عدم کنترل علف های هرز

هجوم علف های هرز سبب کاهش شدید عملکرد در گیاهان زراعی خواهد شد. علاوه بر این، افزایش تنوع گیاهان در بوم نظام های زراعی، توزیع بیوماس بین گونه ها در اجتماع علف های هرز را تغییر خواهد داد. این نکته باعث کاهش تعداد و تراکم گونه های مختلف علف های هرز می شود. این پژوهش با هدف بررسی و مطالعه جنبه های اکولوژیکی کشت مخلوط جایگزینی کنجد (Sesamum indicum L.) و ماش سبز (Vigna radiata L.) تحت شرایط کنترل و عدم کنترل علف های هرز انجام گرفت. آزمایش در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 1392و 1393 اجرا شد. کرت های اصلی شامل تیمارهای کشت خالص کنجد، کشت خالص ماش سبز، کشت مخلوط 3:1 (25درصدماش سبز: 75درصدکنجد)، کشت مخلوط 1:1 (50درصد ماش سبز : 50درصدکنجد) و کشت مخلوط 1:3 (75درصد ماش سبز : 25درصدکنجد) و کرت های فرعی شامل تیمارهای وجین و عدم وجین علف های هرز بودند. نتایج نشان داد که تیمار کشت مخلوط 3:1 (25درصدماش سبز : 75درصدکنجد)، کمترین تراکم نسبی علف های هرز را در بین الگوهای مختلف کاشت دارا بود. این تیمار کمترین میزان شاخص شانون را در مقایسه با سایر تیمارها داشت. بررسی صفاتی همچون تعداد غلاف در هر بوته و تعداد دانه در هر غلاف برای گیاه ماش، تعداد کپسول در هر بوته و تعداد دانه در هر کپسول برای گیاه کنجد و ارتفاع، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت برای هر دو گیاه نشان داد که اختلاف قابل توجهی در هر کدام از این صفات، بین دو سطح وجین و عدم وجین علف های هرز وجود داشت. در رابطه با نسبت برابری زمین بین الگوهای مختلف کشت مخلوط نیز نتایج حاکی از آن بود که مقدار این نسبت در هر دو سال برای تمامی تیمارهای کشت مخلوط به همراه کنترل علف های هرز، بالاتر از یک (میانگین 1/1 برای سال 92 و 24/1 برای سال 93) بود. اما برای تیمارهای کنترل نشده تنها در تیمار کشت مخلوط 3:1 (25درصدماش سبز : 75درصدکنجد) بالاتر از یک (04/1 برای سال 92 و 38/1 برای سال 93) بود. از این رو کاربرد سیستم های کشت مخلوط می تواند به عنوان راهکاری اکولوژیکی، استفاده از علف کش ها را در کشاورزی کاهش داده و به عنوان جاگزینی مناسب مانع از تجمع سموم در محیط زیست شود.