طور تاریخی چیستی مشهورات نزد منطق دانان مسلمان

این پژوهش در صدد بررسی تطور تاریخی چیستی مشهورات نزد منطق دانان مسلمان است. حاصل بررسی این است که فارابی و ابن سینا برای مفهوم کالجنس برای مشهورات به رای ظنی قائل هستند و هر دو در بیان خاصه به نقش غایی مشهورات در حوزه عمل اشاره می کنند. منطق دانان بعدی، قضیه را به عنوان مفهوم کالجنس برای مشهورات برگزیده اند که می تواند نشان دهنده تغییر موضع آنان در مفهوم قضیه و دامنه آن باشد. منطق دانان قبل از قرن هفتم، تعاریفی مشابه النجاه و الاشارات ارائه کرده اند. منطق دانان قرن هفتم از قید «یحکم» استفاده نموده اند که چنین رویکردی حاصل مباحث وجوب تصدیق، ملاک و عوامل مشهورات در طرح فطرت محسوب می شود. در این میان، دیدگاه خواجه طوسی و علامه حلی به علت وضع جدید در اقسام و پی بردن به اشتراک لفظی معنای مشهوره از ویژگی منحصر به فردی برخوردار است. مهم ترین رویکردها در تعاریف شارحان الرساله الشمسیه مشاهده می شود. آن ها مهم ترین مسائل را از دیدگاه خود در تعریف مشهورات اخذ کرده اند. قطب رازی به اولین واکنش مردمی در قبال این آرا (اعتراف همگانی) اشاره می کند. تفتازانی به تفاوت اعتبار میان یقینیات و مشهورات اهمیت می دهد و سیالکوتی با مطالعه شارحان الشمسیه و با سبک جدیدی به بیان نظریه خود می پردازد.