علم و معرفت در نظر غزالی

در این مقاله، آراء و نظرات امام محمد غزالی در باب علم و معرفت بررسی می شود. با اینکه دو مفهوم «علم» و «معرفت» از یکدیگر متمایزند، با تسامح مترادف به کار برده شده اند تا چشم اندازی از دیدگاه غزالی در باب معرفت یقینی و حقیقت علم به دست آید؛ همان گونه که غزالی در برخی از کتب خود مانند «احیاءالعلوم» و «میزان العمل»، این دو واژه را مترادف و ملازم هم به کار می بندد و در برخی مواضع بین این دو کلمه تمیز قایل می شود. در این زمینه، به بررسی سیر معرفت شناختی غزالی پرداخته می شود. غزالی با نگرش صوفیانه، معارف قلبی و اقرار به ارزش و حدود برهان فلسفی، نفوذ ویژه ای در تصوف نهاد که خود اسباب موثر در تفسیر و معنی تازه ای از علم و معرفت بین مسلمانان گردید. غزالی با تامل در دو طریق عمده کسب معرفت و علم، یعنی طریق قلبی و عقلی، سعی در شناخت ارزش و مقاصد علوم نموده است. در نهایت، در تلقی غزالی، طریق قلب یگانه طریق مطمئن برای نیل به مقصد نهایی یعنی سعادت است که مقصود تمام عارفان است.