اهمیت نمایه سازی مقالات مجلات پزشکی با توصیف گرهای استاندارد

سردبیر محترم
در حال حاضر، به ندرت می توان مقاله ای را یافت که بدون چکیده و کلیدواژه های آن در جایی انتشاریافته باشد. الزام نویسندگان به افزودن کلیدواژه ها در انتهای چکیده مقالات با دو هدف عمده صورت می گیرد: نخست، آشکار کردن ساختار موضوعی مقاله و دوم، فراهم کردن امکان جستجوی نمایه ای [1]. از طرفی هرچه مولفی واژگان کلیدی بهتر و درست تری انتخاب کرده باشد، احتمال اینکه مقاله اش توسط متخصصان موضوعی خوانده شود، بیشتر خواهد بود [2]. در تایید این سخن، Timi اظهار می دارد مقاله ای که با کلیدواژه ای توصیف نشده باشد یا با کلیدواژه ای ضعیف انتخاب شده باشد، مانند ستاره ای گمشده در آسمان است که هرگز هیچ دانشمند یا شاعری به آن اشاره ای نخواهد کرد [3]. به عبارت دیگر، یک انتخاب مناسب از کلیدواژه ها است که سبب می شود مقاله در مسیر بازیابی به ویژه در یک جستجوی آنلاین قرار گیرد [4]. در واقع، کلیدواژه ها بخش جدایی ناپذیر مدیریت اسناد از طریق نمایه سازی هستند [5] و نمایه سازی صحیح اثر، شالوده ای برای سازمان دهی و بازیابی دقیق اطلاعات است [6].
نویسندگان به عنوان کسانی که به موضوع مقاله خود اشراف و تسلط کامل دارند، می توانند با نمایه سازی صحیح، بهترین و مناسب ترین واژه های نمایه ای را برای اثر خود انتخاب کنند [7]. نمایه سازی صحیح به معنی بهره گیری از ابزارهایی است که هم نمایه ساز و هم جستجوگر بتوانند با غلبه برآشفتگی های زبانی، مفاهیم را به یک صورت یکدست به کار ببرند [8].
نمونه ای از این قبیل در آثار حوزه بهداشت و سلامت عبارتند از: شیوه برگردان واژه های خارجی (اورولوژی، ارولوژی)، شیوه نگارش نشانه های جمع (یاخته ها، یاختگان)، پیوسته نویسی یا جدانویسی ترکیب ها (دندانپزشکی، دندان پزشکی)، صورت های مختلف املایی (اتاق عمل، اطاق عمل)، ای هام در معنی کلمه (شیر «لبنیات»، شیر «حیوان»، شیر «لوله آب»)، نام مشهور یا نام علمی (نمک، هیدرات سدیم)، نام فارسی یا نام خارجی رایج (گرفتگی، اسپاسم)، نام های مترادف خارجی (نئوپلاسم، کارسینوما) و نام های مترادف فارسی (اشعه درمانی، پرتو درمانی).
اصطلاح نامه پزشکی فارسی و اصطلاح نامه پزشکی انگلیسی موسوم به MeSH، همان ابزارهای نمایه سازی هستند که به عنوان راه حلی برای وحدت رویه در نگارش آثار حوزه بهداشت و سلامت برای دو زبان فارسی و انگلیسی پدید آمده اند. این اصطلاح نامه ها حاوی مجموعه ای از اصطلاحات به نام توصیف گر می باشند که توسط متخصصان به عنوان اصطلاح ارجح بر سایر مترادفات و دیگر اشکال املائی خود، برگزیده شده اند. بنابراین به منظور یکدستی و وحدت رویه در نمایه سازی آثار این حوزه، به نویسندگان مقالات کلیه مجلات دانشگاه های علوم پزشکی کشور، از جمله نویسندگان مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان توصیه می شود نمایه سازی مقالات خود را با توصیف گرهای استاندارد انجام دهند. این امر، به تدریج منجر به افزایش شمار مقالات استنادشده و به تبع آن، افزایش ضریب تاثیر مجله می گردد [9].
دسترسی به توصیفگرهای اصطلاح نامه پزشکی فارسی با درج نشانیhttp://old.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1659 مربوط به سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و دسترسی به توصیف گرهای اصطلاح نامه پزشکی انگلیسی (MeSH) با درج نشانی https://www.nlm.nih.gov/mesh/MBrowser.html مربوط به سایت کتابخانه ملی پزشکی آمریکا، در اینترنت برای هر دو گروه نویسندگان و جستجوگران مقدور است. همه نویسندگانی که اقدام به نگارش مقاله می کنند، بر اساس زبان مقاله خود (فارسی یا انگلیسی) می توانند به یکی از این دو اصطلاح نامه مراجعه کنند.