حمایت از روش های کسب و کار در حقوق تطبیقی (بررسی رویکرد نظام های حقوقی امریکا، هند، ژاپن، فقه امامیه، ایران و موافقت نامه تریپس)

امروزه یکی از مهم ترین دارایی های هر شرکتی روش های کسب و کار آن است که به عنوان یکی از حقوق مالکیت فکری قابل حمایت می باشد. همواره رویکرد نظام های مختلف حقوقی در این زمینه متفاوت بوده است. اسرار تجاری سنتی ترین شکل حمایت از روش های کسب و کار شمرده می شود، اما امروزه گرایش شرکت ها به ثبت اختراعات در این زمینه، به اندازه ای افزایش یافته که اهمیت و تاثیر پذیرش روش یاد شده به عنوان حق اختراع به موضوعی بحث برانگیز در سراسر جهان تبدیل شده است. جستار حاضر با روش توصیفی– تحلیلی به بررسی قابلیت حمایت حقوقی از روش های کسب و کار در نظام های حقوقی مختلف پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که امروزه کشورهایی مانند امریکا، هند و ژاپن برخلاف رویه گذشته خود به حمایت از روش های کسب و کار در قالب حق اختراع اقبال فراوانی نشان داده اند. موضع موافقت نامه تریپس نیز مبنی بر اعطای حق ثبت به اختراعی که شامل گام ابتکاری و کاربرد صنعتی باشد، در راستای حمایت از روش های کسب و کار رقم خورده است. این درحالی است که در نظام حقوقی ایران روش های کسب و کار عملا از دایره حمایت استثنا شده اند. از این رو، شایسته است که قانون گذار ایران با توجه به مبانی عمیق فقه امامیه در حمایت از حقوق مادی و غیرمادی افراد، ماده ای را در جهت حمایت از روش های کسب و کار به قانون ثبت اختراعات اضافه کند یا استثنای راجع به آن را حداقل در خصوص روش های کاربردی تجارت الکترونیک از قانون حذف نماید. درنهایت اگر به هر دلیلی حمایت از روش های کسب و کار در قالب اسرار تجاری یا حق اختراع منتفی شود، می توان به قالب هایی چون اختراعات کوچک توسل جست.