قابلیت استناد به هنجارهای فرهنگی در مرحله تعیین کیفر؛ مطالعه تطبیقی در نظام قضایی ایران، آلمان و امریکا

قابلیت استناد به هنجارهای فرهنگی از برخورد نظام جرم انگاری و هنجارهای اجتماعی شکل می گیرد. بر اساس این رویکرد، چنانچه از یک سو عملی جرم انگاری شده باشد و از سوی دیگر، ارتکاب این رفتار با هنجارهای فرهنگی گروهی خاص سازگار باشد، استناد متهم به باورهای فرهنگی در مراحل مختلف فرایند کیفری موجب شکل گیری مفهومی می گردد که از آن به قابلیت استناد به هنجارهای فرهنگی یاد می شود. این تحقیق با بهره گیری از الگوهای کیفی و با استفاده از روش نمونه پژوهی، در تلاش است تا تاثیر متغیر قابلیت استناد به هنجارهای فرهنگی بر تعیین کیفر را در سه نظام حقوقی ایران، آلمان و امریکا بررسی نماید. یافته های این پژوهش نشان می دهد در نظام کیفری ایران، امکان استناد به قابلیت استناد به هنجارهای فرهنگی در مرحله تعیین کیفر در مجازات های مستوجب حد و قصاص وجود ندارد و بازتاب اثربخشی استناد به هنجارهای فرهنگی در تعیین کیفر تنها در مجازات های تعزیری مشاهده می شود. رویکرد کنونی نظام حقوقی آلمان در پذیرش قابلیت استناد به هنجارهای فرهنگی و اثربخشی آن بر تعیین کیفر، محدودیت هایی در اعمال این دفاع درنظر گرفته است. در نظام عدالت کیفری امریکا نیز توجه افراطی به قابلیت استناد به هنجارهای فرهنگی موجب پذیرش آن در مراحل مختلف فرایند کیفری شده است. گرچه سه کشور مورد مطالعه نماینده سه نظام حقوقی مختلف (اسلامی، رومی-ژرمنی و کامن لا) هستند، اما در هر سه نظام، تاثیر متغیر استناد به هنجارهای فرهنگی در مرحله تعیین کیفر عموما منجر به اتخاذ حداقل مجازات قانونی در رویه می شود که البته در نظام حقوقی ایران، این موضوع اختصاص به مجازات های تعزیری دارد.