بسترهای فکری- اجتماعی پیدایش و افول نهضت جنگل

علل و عوامل پیدایش و چگونگی افول و فروپاشیده شدن نهضت جنگل و همچنین اهداف و تاکتیک ها و عملیات های جنگی انجام گرفته از سوی آنان مطالب و نظریات متعددی ارائه شده است. جنگلی ها اهداف خود از مبارزه را این چنین بیان می دارند: «ما قبل از هر چیز طرفدار استقلال ایرانیم، استقلالی به تمام معنی کلمه، یعنی بدون اندکی مداخله هیچ دولت اجنبی، اصلاحات اساسی مملکت در رفع فساد تشکیلات دولتی، ما طرفدار یگانگی مسلمانانیم». با بررسی آرای مختلف و همچنین بازنگری تاریخ جنبش جنگل می توان به این نتیجه رسید که علیرغم عمر کوتاه آن و حوزه نفوذ جغرافیایی محدود در شمال کشور، ابهامات و سوالات متعددی درباره ریشه های پیدایش و افول نهضت جنگل وجود دارد که نیازمند بررسی جامعه شناختی، تاریخی و فکری می باشد. لذا مساله اصلی این پژوهش تحقیق پیرامون ریشه های فکری-اجتماعی پیدایش و افول نهضت جنگل است. از آنجا که جامعه شناسی علم تفهم کنش اجتماعی است، تفهم مستلزم درک معنائی است که فاعل کنش برای رفتار خویش می پذیرد. در علوم اجتماعی پژوهشگر باید بتواند به فهم مستقیم نائل شود، یعنی گام به دنیای ذهنی کنشگر بگذارد و از راه همدلی با او عمل معنادار وی را درک کند. هر عملی که از کنشگر سر می زند بر پایه هدفی صورت می گیرد و این عمل از نظر اجتماعی معنادار است. وظیفه پژوهشگر فهم معنای عمل اجتماعی است. سوال اصلی در این پژوهش بررسی چگونگی شکل گیری ریشه ها و عوامل فکری-اجتماعی پیدایش و افول نهضت جنگل است؟ روش تحقیق در این مقاله تحلیلی تاریخی و روش گردآوری کتابخانه ای است. بسترهای فکری-اجتماعی نهضت ریشه در سه ساحت دین، ناسیونالیسم و سوسیالیسم دارد که سیر کنش معنادار آن از طریق تفهم فعل نخبگان و مداخله گران در آن قابلیت تبیین دارد.