بررسی نقش سازمان های پژوهش و فناوری در نظام ملی نوآوری؛ مطالعه موردی پژوهشگاه صنعت نفت ایران

تاکنون کمتر پژوهشی به بررسی نقش موسسات تحقیقاتی و سازمان های پژوهش و فناوری در نظام نوآوری پرداخته است. در مقاله پیش رو نخست به بررسی نقش دانش در اقتصاد دانش محور پرداخته شده و سپس نقش مراکز تحقیقاتی در نظام نوآوری و ساماندهی اکوسیستم نوآوری مورد بررسی قرار گرفته و بر اساس آن، چارچوبی برای بررسی وضعیت موجود و جایگاه مطلوب نقش آفرینی این گونه موسسات ارائه شده است. در مرحله بعد پژوهشگاه صنعت نفت به عنوان یکی از اصلی ترین سازمان های پژوهش و فناوری صنعت نفت کشور در کانون توجه قرار گرفته است. بدین منظور پرسشنامه ای طراحی و نظرات 109 نفر از صاحب نظران گردآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با استفاده از آزمون T یک نمونه ای، معنی داری شاخص ها به اثبات رسید و مشخص گردید که فاصله معنی داری میان وضعیت موجود و جایگاه مطلوب نقش آفرینی پژوهشگاه وجود دارد. به علاوه نتایج نشان داد که پژوهشگاه برای نیل به وضعیت مطلوب باید سه کارکرد «انتشار دانش و فناوری»، «تامین مالی و تسهیل نوآوری» و «سیاست گذاری» (کارکردهایی که در متون این حوزه به عنوان کارکردهای اصلی موثر در شکل دهی اکوسیستم نوآوری شناخته می شوند) را در کانون توجه قرار دهد. بر این اساس، فعالیت های آتی پژوهشگاه صنعت نفت باید به گونه ای برنامه ریزی شود که این سازمان به نهاد ایجادکننده اکوسیستم نوآوری در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی تبدیل گردد.