بررسی سندی و متنی روایات«تسخین الماء فی الشمس»

در گذر زمان، برخی از احادیث دچار آسیب هایی شده اند که از جمله این آسیب ها، نقل به معنا بدون رعایت شرایط آن، تحریف و نیز تطبیق غیر دقیق بر آیات قرآن است. این آسیب ها مانع از فهم صحیح و پذیرش بدون بررسی احادیث می شوند. بنابراین لازم است برای پذیرش یک حدیث یا نفی صدور آن و در صورت پذیرش، دست یابی به فهم صحیح از آن، نخست به کنکاش از مصدر و اعتبار آن پرداخت. از جمله احادیثی که بعضی از مفسران ادعا کرده اند که جعلی است، حدیث بعوضه در تفسیر قمی از امام صادق«ع» است که در آن مراد از بعوضه در آیه 26 سوره بقره، امیرالمومنین معرفی شده است. حدیث دیگری در تفسیر امام عسکری«ع» نقل شده که برخی آن را نشان جعلی بودن حدیث بعوضه دانسته اند. در برابر برخی تلاش کرده اند تا راه حلی برای جمع میان این دو حدیث بیابند. در این مقاله با بررسی علمی و روشمند سند و متن روایت بعوضه و نقد فنی آن، از جمله تشکیل خانواده حدیثی و تحلیل متنی احادیث مرتبط، امکان جمع دلالی یا ترجیح هر یک از احادیث مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده که حدیث بعوضه دچار آسیب نقل به معنای بدون رعایت شرایط شده که زمینه ساز آسیب فهم نادرست از تفسیر آیه است. نیز آسیب های تحریف در متن و تدلیس در سند روایت بعوضه قابل رد یابی است. همچنین ثابت شده که تطبیق واژه «بعوضه» بر امام«ع» به عنوان بطن آیه 26 سوره بقره نادرست و روایت صحیح آن نیز در دسترس است.