تجاری سازی علم در ایران: ملاحظات انتقادی

امروزه بحث و بررسی تجاری سازی علم و فناوری در محافل علمی و در میان سیاست گذاران گسترش یافته است. شرایط اقتصادی جهانی نیز در سال های اخیر موجب گردیده که در برنامه های توسعه (فصل چهارم قانون برنامه چهارم توسعه؛ مواد 16، 17 و 18 قانون برنامه پنجم) [1، 2]، به این امر توجه شود. در میان سیاست گذاران، به طور مداوم از عنوان دانشگاه نسل سوم سخن به میان می آید؛ دانشگاهی که درگیر فعالیت های کارآفرینانه می گردد. از دیدگاه پژوهشگران، در عصر حاضر شناسایی، ایجاد و تجاری سازی دارایی های فکری به اهداف نهادی بسیاری از سیستم های دانشگاهی تبدیل شده است.
مفهوم تجاری سازی علم و به دنبال آن کارآفرینی دانشگاهی، مانند بسیاری از مفاهیم دیگر، از بیرون مرزهای جغرافیایی وارد کشور شده است و این وارداتی بودن از یک طرف می تواند فرصت هایی را برای استفاده از تجربیات سایر جوامع فراهم سازد و از سوی دیگر چالش هایی در تطابق با ویژگی های زمینه ای و ساختاری و فرهنگی فراهم سازد. بنابراین موضوع تجاری سازی در ایران باید متناسب با ویژگی های زمینه ای و محلی آن ساخته شود نه اینکه الگوهای کشورهای پیشرو، عینا پیاده سازی گردد. این مقاله به دنبال شناسایی و توصیف ملاحظات عمده تجاری سازی علم در ایران در جهت تشویق و ترغیب دانشگاه ها و جوامع علمی به سمت تجاری سازی است.