تصویر ایزدبانوان در روایت های داستانی بهرام بیضایی

بهرام بیضایی به گذشته پرافتخار ایران توجهی ویژه دارد. او یکی از مشخصه های عصر زرین، یعنی «مادرسالاری»، را برمی گزیند و آن را در بعضی از آثار نمایشی اش به تصویر می کشد. هدف پژوهش حاضر، مطرح کردن پیوند قهرمانان زن، با ایزدبانوان باستانی ایران در آثار بهرام بیضایی است و نیز بررسی و تحلیل این مولفه، روی چند اثر نمایشی وی. آثاری که در این جستار بررسی می شوند، عبارت اند از: فیلم نامه ها و نمایش نامه های ایستگاه سلجوق، پرده ی نئی، پرده خانه، شب هزار و یکم(1)، شب هزار و یکم(3) و فتح نامه کلات. در این پژوهش، نخست به روش توصیفی تحلیلی، شیوه های روایی بیضایی در پیوند قهرمانان زن با ایزدبانوان مشخص و تبیین می شوند. سپس، آثار نمایشی وی با توجه به این مولفه ، بررسی و تحلیل می شوند. برآیند مقاله حاکی از آن است که: بیضایی قهرمانان زن روایت هایش را با ایزدبانوانی که مظهر «مهر»، «زایش»، «عشق»، «شجاعت» و از همه مهم تر «خردمندی» هستند، پیوند می زند. با توجه به آثاری که تحلیل شد، مولفه «خردمندی» بیشترین حضور را در پرداخت شخصیت های زن این نویسنده دارد. برخلاف تصور رایج، ایزدبانوی خردمندی، که یکی از مصادیقش، ایزدبانوی «چیستا» است، بیشتر مورد توجه بیضایی بوده تا ایزدبانوی «آناهیتا».