ارزیابی حساسیت اراضی منطقه جازموریان به بیابان زایی

بیابان زایی پدیده ای است که براثر فرایندهای اقلیمی و فعالیت های بشری در مناطق خشک و نیمه خشک رخ داده و سبب کاهش توان تولیدی اکوسیستم و زوال پتانسیل اراضی می گردد. در این پژوهش، پتانسیل بیابان زایی حوزه آبخیز جازموریان با استفاده از مدل حساسیت تخریب اراضی (ESAs) مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور، ابتدا نقشه واحدهای کاری با استفاده از روش طبقه بندی بیشترین شباهت از تصاویر چند طیفی سنجنده OLI ماهواره لندست 8 (سال 2015) استخراج گردید. سپس در هر واحد کاری، شاخص های مربوط به هر یک از معیارهای اقلیم، خاک، پوشش گیاهی و مدیریت بر اساس روش شناسی مدل و نظر کارشناسی ارزش گذاری شد و از میانگین هندسی شاخص های مربوط به هر یک از معیارها، وضعیت بیابان زایی بر اساس آن معیار و از میانگین گیری هندسی معیارها، نقشه وضعیت فعلی بیابان زایی ترسیم گردید. نتایج حاصل از ارزیابی، دامنه ارزش ESAs به دست آمده را در محدوده 46/1 تا 72/1 برآورد نمود که بیانگر پتانسیل بحرانی بیابان زایی در منطقه می باشد، به طوری که 3136 و 12299 کیلومتر از وسعت منطقه، به ترتیب در طبقه بحرانی (C2) و (C3) طبقه بندی شده است. اراضی شور و رسی (83/1=ESAI)، پلایا (78/1=ESAI) و نواحی ارگ و تپه ماسه ای (72/1=ESAI) بیشترین امتیاز را کسب نموده اند که نشان از حساسیت بالای این نواحی به بیابان زایی می باشد. همچنین دو معیار کیفیت اقلیم و مدیریت بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده اند، لذا در اولویت قرار دادن این معیارها و افزایش سهم آن ها در خصوص ارائه مدل های منطقه ای و روش های ارزیابی بیابان زایی در منطقه و تدوین برنامه های مدیریتی بیابان زدایی، از ضرورت بیشتری برخوردار است.