اشارات اسلامی و سامی در روایات باستانی/ شاهنامه

بخشی از ادبیات فارسی را روایاتی شکل داده که درون مایه آنها متعلق به ایران باستان است؛ اما این داستان ها از اشارات و عناصر اعتقادی اسلامی و یا سامی برکنار نمانده و حتی به شاهنامه که حماسه ملی ایرانیان انگاشته می شود راه یافته است؛ چنان که در آن، اندیشه های گنوسی وار متعلق به عرفای صدر مسیحیت در رفتار کسانی چون ایرج و کیخسرو همچون شریر دانستن جهان و تن آدمی دیده می شود. شاید این باورها از مسیحیت وارد مانویت شده و از آن جا به شاهنامه راه یافته باشد. هم چنین از زبان شخصیت های ایرانی زردشتی، سخنانی با درون مایه قرآنی، چون بی نیازی یزدان از فرزند یا باور به فرشته ای اسلامی مانند عزرائیل «جان ستان» دیده می شود؛ در حالی که بنا بر دیدگاه های دینی کهن ایرانی، اورمزد دارای فرزندانی چون آذر و سپندارمذ است و دیوی به نام استوی هاد جان مردمان را می ستاند. پژوهش پیش رو چنین تاثیر پذیری را از باور و اندیشه های غیر ایرانی، در شاهنامه بررسی کرده است.