مطالعه تطبیقی نقوش گچبری های مکشوفه از شهر تاریخی دره شهر با نمونه های مسجدجامع نایین

شهر تاریخی دره شهر در جنوب غرب استان ایلام واقع شده است که تاریخ ساخت آن به قرن دوم هجری برمی گردد. از مهم ترین یافته های باستان شناسی این شهر تزیینات گچبری آن است که به لحاظ زیبایی بصری، ترکیب بندی نقوش و کاربرد نقوش گیاهی و هندسی از نمونه های کم نظیر این هنر در صدر اسلام به حساب می آیند. این گچبری ها پلی ارتباطی در انتقال دستاوردهای هنری دوران ساسانی به دوران اسلامی به شمار می روند. هدف این مقاله شناخت و بررسی نقوش این گچبری ها و مقایسه تطبیقی آنها با نمونه های مسجدجامع نایین برای پاسخ گویی به این سوالات است: نکات مشترک گچبری های این دو بنا کدام است؟ تاثیر گذاری و تاثیر پذیری نقوش گچبری های دره شهر و مسجدجامع نایین از هم چگونه بوده است؟ تقدم و تاخر ساخت این گچبری های نسبت به هم چگونه است؟
نتایج نشان می دهد اشتراکات زیادی بین گچبری های این دو در زمینه نقوش گیاهی و هندسی، ترکیب بندی نقوش و انواع گره ها وجود دارد. استفاده از پلاک های گچی با نقش مایه های گیاهی متاثر از هنر ساسانی در دره شهر و بهره گیری از کتیبه های گچی در مسجدجامع نائین نشان دهنده اینست که گچبری های دره شهر به لحاظ تاریخ ساخت قدیمی تر از نمونه های نایین هستند. سازندگان این گچبری ها با ریختن عناصر هنر ساسانی در قالب سنن اسلامی شیوه ای نو برای تزیینات گچبری بوجود آورده اند. روش تحقیق مقایسه توصیفی–تطبیقی است که بر پایه مطالعات کتابخانه ای انجام گرفته است.