ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ های مختلف گندم در شرایط تنش خشکی در مرحله جوانه زنی

به منظور ارزیابی تحمل به خشکی و گروه بندی ژنوتیپ های مقاوم و حساس 86 ژنوتیپ بومی و تجاری گندم نان در مرحله جوانه زنی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار و دو سطح پتانسیل اسمزی صفر (شاهد) و 4- بار اجرا گردید. جهت ایجاد محیط تنش از ماده پلی اتیلن گلیکول 6000 استفاده شد. صفات مورفولوژیکی مختلف، 8 روز پس از کشت بذرها بر روی گیاه چه ی حاصل مورد بررسی قرار گرفتند. تمامی صفات موردبررسی به جز تعداد ریشه چه بین دو سطح پتانسیل اسمزی تفاوت معنی داری در سطح یک درصد مشاهده شد. به عبارت دیگر تعداد ریشه چه در ژنوتیپ های مختلف، متاثر از تنش خشکی واقع نشده است. همچنین اثر ژنوتیپ و ژنوتیپ × محیط در مورد تمامی خصوصیات مورد بررسی در سطح یک درصد معنی دار گردید. در اثر تنش، کلیه شاخص های جوانه زنی کاهش یافتند اما این کاهش در همه صفات به یک میزان نبود، مثلا در طول ساقه چه محسوس تر از کاهش در طول ریشه چه بود. با تجزیه رگرسیون گام به گام مدل رگرسیونی شش متغیره برای شرایط شاهد و مدل رگرسیونی دومتغیره برای شرایط تنش به داده های آزمایشی برازش یافت. با استفاده از تجزیه کلاستر ژنوتیپ ها بر اساس کلیه صفات اندازه گیری شده در مرحله جوانه زنی در هر دو محیط به طور مجزا گروه بندی شدند. در هر محیط ژنوتیپ ها در دو گروه عمده قرار گرفتند که در محیط تنش ژنوتیپ های حساس و محتمل در دو گروه متفاوت طبقه بندی شدند. با استفاده از نمودار بای پلات حاصل از دو مولفه اصلی اول بر روی شاخص های تحمل و حساسیت بر اساس وزن خشک زی توده در دو محیط شاهد و تنش، ژنوتیپ های حساس و مقاوم در مرحله جوانه زنی تمایز یافتند. بر اساس این نمودار ژنوتیپ های خزر 1، خوی، چمران و مهدوی جزء ژنوتیپ های مقاوم و ژنوتیپ های بولانی، سیمینه و گلستان به عنوان حساس شناسایی شدند.