تجزیه ژنتیکی برخی صفات مورفولوژیک در گندم از طریق تجزیه میانگین نسل ها در شرایط تنش و عدم تنش رطوبتی

بررسی نحوه توارث، نوع عمل ژن ها و تعیین استراتژی موثر اصلاحی در جهت بهبود صفات فیزیولوژیک و مورفوفیزیولوژیک به خصوص در شرایط تنش خشکی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به همین منظور آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بر روی نسل های حاصل از تلاقی دو لاین خالص (کویر × روشن) در شرایط تنش خشکی و بدون تنش در دو سال زراعی 92-1390 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران صورت گرفت. تجزیه واریانس صفات مورد بررسی نشان دهنده وجود تفاوت معنی دار بین نسل ها ازنظر اکثر صفات در هر دو شرایط محیطی بود. در مطالعه حاضر، برآورد اثر ژن های کنترل کننده صفات مهم در نسل های P1، P2، F1، F2 و F3 گندم نشان داد که در محیط واجد تنش رطوبتی برای صفات طول سنبله اصلی، وزن سنبله اصلی، تعداد پنجه بارور و در محیط بدون تنش برای صفات طول سنبله اصلی، وزن هزار دانه، مدل سه پارامتری مشتمل بر [m]، [a] و [d] بهترین برازش را داشت. صفت ارتفاع بوته در شرایط بدون تنش و صفات طول سنبله اصلی و وزن هزار دانه در هر دو شرایط محیطی توسط اثرات فوق غلبه ی ژن ها کنترل می شدند. وراثت پذیری عمومی برای صفات تعداد دانه در بوته و طول برگ پرچم در شرایط تنش رطوبتی به ترتیب دامنه 19 تا 83 درصد و برای صفات تعداد پنجه بارور و طول سنبله اصلی در شرایط عدم تنش رطوبتی به ترتیب دامنه 53 تا 93 درصد داشتند.