دشت سرفیروزآباد در دوره ی مس و سنگ: مروری بر استقرارهای دالمایی حاشیه ی شرقی ماهیدشت در زاگرس مرکزی

یکی از سنت هایی که در شمال غرب و غرب ایران کمتر به آن توجه شده، سنت سفال گری دالما است. این سنت سفالی دارای حوزه ی گسترش وسیعی از شمال غرب ایران تا زاگرس مرکزی است، اما اطلاعات ما از این دوره بسیار مختصر و تنها محدود به چند مقاله و گزارش نه چندان مفصل است. در سال 1388 هیاتی به منظور مطالعه و شناسایی، آشنایی با تاریخچه اسکان جوامع انسانی و مطالعه ی الگوهای استقراری از دوره های پیش از تاریخ تا معاصر در منطقه، پای به سرفیروزآباد نهاد. طی بررسی دشت سرفیروزآباد در جنوب کرمانشاه، 28 محوطه با سفال دالما شناسایی شد، که در این پژوهش این محوطه ها باهدف شناسایی الگوهای استقراری و روابط درون منطقه ای با روش توصیفی -تحلیلی و روش آماری استنباطی از جمله تحلیل خوشه ای، مورد مطالعه قرار خواهند گرفت. برای رسیدن به این هدف از نرم افزارهای SPSS و Arc GIS استفاده شد. بر این اساس وسعت محوطه ها به عنوان متغیر وابسته و عوامل محیطی، مانند: فاصله ی محوطه ها از مسیرهای ارتباطی، فاصله ی محوطه ها از منابع آب، درصد شیب و ارتفاع محوطه ها از سطح دریا، به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شده است. بر اساس مکان گزینی استقرارها، تعدادی از این محوطه ها با مساحت کمتر از یک هکتار در دامنه ی کوه ها و مناطق تپه ماهوری قرار دارند و برخی دیگر نیز با مساحت بیشتر از یک هکتار در میان دشت و در کنار منابع آب دائمی واقع شده اند. به نظر می رسد که این استقرارها مربوط به گروه های متفاوتی از مردمان یکجانشین و کوچ نشین بوده است که در کنار هم زندگی می کردند. اهمیت این پژوهش از این رو است که می تواند برهم کنش های فرهنگی درون منطقه ای این دو گروه از مردمان را، در دوره ی دالما مشخص کند. پراکنش محوطه ها و الگو های استقراری این دشت، در طی این دوره وابستگی به منابع زیست محیطی به ویژه منابع آب را نشان می دهد.