زمین شناسی، کانه زایی و زمین شیمی رخ داد معدنی مس آق کند (شمال زنجان، پهنه طارم- هشتجین)

منطقه آق کند در فاصله 48 کیلومتری شمال زنجان واقع شده است و بخشی از زیرپهنه طارم- هشتجین در پهنه ساختاری البرز باختری- آذربایجان محسوب می شود. کانه زایی مس در این منطقه به صورت رگه کوارتز- فلوئورین مس دار در میزبان گدازه های بازالت آندزیتی ائوسن رخ داده است. بر اساس بررسی های میکروسکپی، کانه های فلزی در منطقه آق کند شامل کالکوپیریت و به مقدار کمتر اسپکیولاریت، کانی های مرحله سوپرژن و کانی های باطله کوارتز، فلوئورین و کلریت هستند. مهمترین بافتهای کانسنگ شامل دانه پراکنده، رگه-رگه چه ای، برشی، پرکننده فضای خالی، جانشینی، کوکاد، قشرگون، گل کلمی و پرمانند است. شش مرحله کانه زایی در رخ داد معدنی مس آق کند، قابل تشخیص است. این مراحل با رگه- رگه چه های فلوئورین (مرحله اول) آغاز و به ترتیب با ته نشست کوارتز و کالکوپیریت در رگه ها و سیمان گرمابی برش ها (مرحله دوم)، رگه- رگه چه های کوارتز- اسپکیولاریت (مرحله سوم)، رگه چه های منفرد و یا دسته رگه چه های نیمه موازی تا متقاطع کوارتز (مرحله چهارم)، بافت رگه- رگه چه ای و پرکننده فضاهای خالی کلریت (مرحله پنجم) و سرانجام تشکیل مالاکیت و هیدروکسیدهای آهن به صورت رگه- رگه چه ای و پرکننده فضاهای خالی (مرحله ششم) ادامه یافته است. دگرسانی گرمابی به بخشهای سیلیسی و کلریتی شده پهنه های کانه دار محدود می شود. دگرسانی پروپلیتی (سریسیت، اپیدوت، کلسیت و کلریت) در خارج از بخشهای کانه دار رخ داده است. مقایسه الگوی عناصر کمیاب در گدازه های بازالت آندزیتی سالم و بدون کانه زایی ائوسن، گدازه های ریولیتی- ریوداسیتی الیگوسن و بخشهای کانه دار، نشان دهنده ارتباط احتمالی سیالات کانی ساز با گدازه های ریولیتی- ریوداسیتی الیگوسن است. هرچند شسته شدن برخی عناصر از گدازه های بازالت آندزیتی میزبان نیز می تواند در تشکیل کانی سازی منطقه موثر بوده باشد، ویژگی های رخ داد معدنی مس آق کند با کانسارهای اپی ترمال فلزات پایه قابل مقایسه است.