ارزشگذاری اقتصادی کارکرد حفظ حاصلخیزی خاک در اکوسیستم های مرتعی احیاء شده مناطق خشک (مطالعه موردی: پروژه بین المللی ترسیب کربن خراسان جنوبی)

حفظ و نگهداری خاک و جلوگیری از رخداد و تشدید فرسایش از مهمترین کارکردهای محیط زیستی مراتع به حساب می آید. به همین دلیل برآورد هزینه های فرسایش خاک از موضوعاتی است که در سال های اخیر مورد توجه اقتصا د دانان محیط زیست، کشاورزی و برنامه ریزان توسعه اقتصادی قرار گرفته است .هدف از تحقیق حاضر، استفاده از روش جایگزینی مواد مغذی جهت تعیین میزان افزایش ارزش اقتصادی حفظ حاصلخیزی خاک در مراتع احیاء شده توسط پروژه بین المللی ترسیب کربن در منطقه حسین آباد غیناب استان خراسان جنوبی، طی سال های 1393-1388 می باشد. برای آشکار شدن بیشتر نقش افزایش پوشش گیاهی بر افزایش ارزش حفظ حاصلخیزی خاک، مراتع تخریب یافته همجوار، به عنوان شاهد در نظر گرفته شد و مبنای مقایسه قرار گرفت. جهت انجام تحقیق ابتدا اطلاعات مربوط به میزان هدررفت خاک و مقادیر عناصر غذایی خاک شامل نیتروژن، فسفر و پتاسیم (NPK) حفظ شده در اثر فعالیت های احیایی انجام گرفته، برای سال های 92-88 از گزارشات پایش و ارزیابی پروژه بین المللی ترسیب کربن استخراج گردید و برای تعیین این مقادیر برای سال 93، برآورد میزان فرسایش بادی با استفاده از مدل اریفر (IRIFR) صورت گرفت. همچنین برای اندازه گیری مقادیر NPK از پروفیل های حفر شده در محدوده های مورد مطالعه و مناطق شاهد، نمونه های خاک برداشت گردید و پس از الک نمودن و انتقال نمونه های خاک به آزمایشگاه خاکشناسی، مقدار NPK اندازه گیری شد. مقدار خاک حفظ شده برای هر سال از تفاضل مقادیر فرسایش خاک در منطقه احیاء شده و منطقه شاهد تعیین گردید و در آن مقدار NPK حفظ شده مشخص شد. در ادامه با برآورد هزینه های لازم برای جایگزین نمودن عناصر حفظ شده خاک(NPK) ، با استفاده از کود های شیمیایی، ارزش اقتصادی خاک حفظ شده برآورد گردید. نتایج نشان داد ارزش منافع حاصل از کارکرد حفظ حاصلخیزی خاک در نتیجه افزایش پوشش گیاهی با احتساب ارزش آتی برای سال پایه 1393، 94/1 میلیارد ریال می باشد. بنابراین ارزش اقتصادی هر هکتار مرتع در این منطقه بر اساس این کارکرد در طول سال های پس از اجرای پروژه، 5/367244 ریال است. بدیهی است اگر هزینه نیروی کار برای کودپاشی و هزینه بازسازی خسارت های ناشی از فرسایش خاک نیز در محاسبات منظور شود ارزش مرتع از حیث حفظ حاصلخیزی خاک و کاهش فرسایش، بهتر نشان داده خواهد شد.