مهار آفت کرم سیب (L.) (Lep.:Tortricidae) Cydia pomonellaبا استفاده از روش اخلال در جفت گیری با فرمون های مصنوعی در استان خراسان رضوی

کرم سیبCydia pomonella یکی از آفات کلیدی سیب در استان خراسان رضوی است که هر ساله خسارات فراوانی را به این محصول وارد می‏سازد. روش‏های متعددی در دنیا به‏ منظور کنترل کرم سیب و جلوگیری از ایجاد ضایعه و خسارت به محصول سیب مورد استفاده قرار گرفته است. در حال حاضر کنترل شیمیایی با استفاده از انواع حشره‏کش‏ها از جمله متداول‏ترین روش‏های مدیریت این آفت کلیدی در کشور محسوب می‏گردد. لارو کرم سیب زمستان را در پناهگاه خود و زیر پوست تنه درختان و زیر کلوخه‏ ها می گذراند و همزمان با شکوفه کردن درختان سیب در اوایل بهار، لاروها تبدیل به شفیره می شوند. اولین پروانه ها، مصادف با ریختن آخرین گلبرگ‏ های درختان سیب در طبیعت ظاهر می گردند. شب پره‏-های ماده پس از جفت‏گیری، شبانه تخم‏های خود را روی برگ‏های نزدیک گل‏ها و در نسل‏های بعدی روی میوه یا دم میوه قرار می‏دهند. لاروهای جوان پس از مختصر تغذیه داخل میوه ‏ها جوان می شوند و از گوشت میوه تغذیه می نمایند لاروهای کامل پس از تغذیه، میوه را ترک نموده و به پناهگاه خود رفته و شروع به تنیدن پیله می نمایند. حشرات نسل دوم در تابستان ظاهر می‏شوند. در این تحقیق، با هدف حذف سمپاشی علیه کرم سیب و به حداقل رساندن استفاده از ترکیبات شیمیائی روی این محصول، میزان توانایی فرمون‏های جنسی مصنوعی در کنترل کرم سیب بر اساس روش اخلال در جفت‏گیری در شهرستان قوچان مورد بررسی قرار گرفت و کارایی آن در مقایسه با روش شیمیایی در سال 1392 ارزیابی شد. آزمایش در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در سه تیمار و 20 تکرار اجرا شد. تیمارها شامل اخلال در جفت‏گیری، اخلال در جفت‏گیری+ سم‏پاشی و سم‏پاشی طبق عرف محل بودند. تعداد 1000 عدد از محمل ها که به صورت مفتول سیمی دو رشته ای تهیه شده بود در هر هکتار روی درختان نصب شد. فرمون‏ها در ابتدای فصل و قبل از ظهور اولین پروانه ‏های نر نصب شدند. نمونه‏گیری از حشرات بالغ کرم سیب با نصب 3 عدد تله چسبی دلتا صورت گرفت. 20 تا 25 روز بعد از شروع فعالیت هر نسل آفت، 25 میوه به صورت تصادفی از جهت‏ها و ارتفاع‏های مختلف به تفکیک سالم و آلوده یادداشت شدند. بر اساس نتایج این تحقیق، بیشترین میزان صید در تله های مربوط به تیمار سمپاشی، با اختلاف معنی ‏دار نسبت به دو تیمار دیگر مشاهده شد. اختلاف بین تیمارهای اعمال شده در هر دو صفت جمعیت کرم سیب و درصد میوه های آلوده معنی‏دار شد )01/0(p≤، به‏طوری که دو تیمار اخلال در جفت‏گیری و اخلال در جفت‏گیری+ سم‏پاشی هر دو به یک نسبت و با اختلاف معنی‏دار، نسبت به تیمار سم‏پاشی عرف، در کنترل جمعیت آفت و کاهش درصد میوه های آلوده موفق‏تر بودند. کمترین درصد آلودگی میوه مربوط به تیمارهای اخلال در جفت‏گیری و اخلال در جفت‏گیری+ سم‏پاشی عرف بود. بیشترین درصد آلودگی در تیمار سم‏پاشی عرف محل مشاهده شد که نمایانگر کنترل ضعیف‏تر آفت در این تیمار می باشد. آفت دارای سه نقطه اوج پرواز بود. دو تیمار اخلال در جفت‏گیری و اخلال+ سم‏پاشی در طول فصل زراعی با اختلاف معنی داری نسبت به تیمار سم‏پاشی طبق عرف محل بهترین کنترل جمعیت آفت را داشتند. بر این اساس، تاثیر کنترلی فرمون‏های نصب شده در نسل‏های اول و دوم آفت مشهودتر بود و در نسل سوم، به دلیل عدم پایداری و کاهش تاثیر فرمون در محیط، میزان آلودگی، افزایش پیدا کرد.