معنای فضای شهری در دو طیف مسلمان و یهودی

بحران مکان به مفهوم بحران معنی اجتماعی از فضا و زمان، از بارزترین مشکلات شهرسازی معاصر است. بحرانی که در ایجاد فضاهای شهری فاقد هویت، فاقد تاریخ و ارتباط تبلور یافته است. معنا هم مولود واقعیت مادی و هم، زاده ذهن فرد است و دین به عنوان یکی از اصلی ترین مولفه های سازنده اسکیمای فرد در ادراک و معنادهی به فضاهای شهری نقشی موثر ایفا می کند. این پژوهش پس از تدوین چارچوب نظری به وجوه افتراق یا اشتراک معنای فضای شهری در دو طیف مسلمان و یهودی می پردازد؛ تا فرضیه پژوهش را مبنی بر اینکه معنای دریافت شده از فضای شهری در دو طیف مسلمان و یهودی با هم تفاوت هایی دارند را مورد سنجش قرار دهد. به این منظور، محله جوباره اصفهان که از دیرباز محل همزیستی مسلمانان و یهودیان بوده، انتخاب شد. پژوهش میدانی با آزمون افتراق معنایی و با تکنیک حضور در محل، صورت گرفت. در آزمون افتراق معنایی از کلمات که معمولا صفات دوقطبی هستند، برای درک و شناخت معانی تداعی شده استفاده می شود. داده های به دست آمده در این مرحله به شیوه آمار توصیفی (نمودار صفات دوقطبی) و آمار استنباطی (آزمون من- ویتنی) با نرم افزار SPSS 19 تجزیه و تحلیل شده اند.
نتایج زیر از پژوهش نظری و میدانی استنتاج شد:- بین دین و معنای فضای شهری ادراک شده در حالت کلی (مجموع جزء فضاها) رابطه معناداری دیده نشد، اما در مورد جزء فضاها، تاثیر مولفه دین بر معنای ادراک شده، قابل توجه بود.
- طیف یهودی غالبا جزء فضاهای شهری را پویا، زشت و تکراری ادراک نمودند و فقط به کانون هایی متعلق به اجتماع یهودیان مانند فضای اطراف کنیسه ها علاقه نشان دادند.
- مسلمانان جزء فضاهای شهری مورد مطالعه را دارای احساس سکون، زیبا و متنوع دانستند و دلبستگی بیشتری به فضاهای شهری چون پارک و بازار، نشان دادند.