تبیین مولفه های دلبستگی به مکان در مقیاس محله و شهر و تحلیل تعمیم پذیری آن؛ نمونه موردی: محله تاریخی سرخاب تبریز

مقاله حاضر در برخورد با مساله تضعیف پیوند انسان- مکان، در تلاش است تا ضمن بررسی نظریات و چارچوب سه گانه مدل «دلبستگی به مکان» (فرد، فرآیند، مکان)، به دو سوال اصلی زیر پاسخگو باشد: 1- نحوه سنجش مدل دلبستگی به مکان چگونه هست؟ 2- برای ارتقاء دلبستگی ساکنین به محله های مرکزی، کدام بعد دلبستگی بیشتر تاثیرگذار است؟ هدف تحقیق، ارائه مدل دلبستگی به مکان، نحوه سنجش ابعاد آن و تاکید بر ارتقاء میزان دلبستگی ساکنین به محله های مرکزی بیشتر از مقیاس شهر می باشد. مدل دلبستگی به مکان، در سه شکل (افراد، ابعاد و مناطق) متفاوت و تعمیم ناپذیر و در آیتم های موجود در ابعاد آن (سه بعد شناختی، عاطفی و رفتاری)، تعمیم پذیر می باشد. تحقیق به روش پیمایشی و تطبیقی در دو مقیاس محله و شهر، به شیوه پرسشنامه در میان ساکنین محله مرکزی تاریخی (سرخاب) شهر تبریز انجام گرفت. یافته های آزمون نشان داد که میزان شناخت، عاطفه و در کل دلبستگی در مقیاس شهر بیشتر از محله می باشد. یافته های این تحقیق تاکید بیشتری بر مقیاس محله نسبت به مقیاس شهر با هدف ارتقاء دلبستگی ساکنین به محله مرکزی دارد. بررسی ها در میان ابعاد مدل دلبستگی به مکان آشکار کرد که برای هر دو مقیاس محله و شهر، میزان بعد شناختی بیش از میزان بعد عاطفی می باشد. برای ارتقاء دلبستگی به محله، شناخت محله بیشتر تاثیرگذار است. در این میان عوامل فردی نیز همچون گروه های سنی، جنسیت، وضعیت تاهل و میزان تحصیلات ارتباط سازگاری را با میزان دلبستگی به محله و شهر ارائه می دهند. نتایج این یافته ها علی رغم نظریات رایج بیشتر مطالعات، با هدف ارتقاء میزان دلبستگی به محله های مرکزی و پایداری آن، توجه بیشتر متخصصین و برنامه ریزان شهری به بعد کالبدی محله و تقویت تصویر ذهنی ساکنین از محله می طلبد.