تشبیه مهم ترین عنصر خیال و تصویرآفرینی در شعر رودکی

تشبیه یکی از گسترده ترین مباحث علم بیان است که همزمان با خلقت بشر در گفتار انسان اولیه پدید آمده است. اگر بپنداریم که استفاده از علوم بلاغی و ادبی مختص قوم و ملتی خاص و منحصر به دوره هایی از پیشرفت علوم ادبی بوده است، دچار خطا شده ایم. انسان های اولیه برای بیان ذهنیات خویش و مفاهیم پیچیده و مبهم به تعبیرات مختلف و استفاده وسیع از قوه تخیل نیاز داشتند. در این رویکرد استفاده از تشبیه هر چند به صورت ساده و ابتدایی برای آنان اهمیت ویژه ای داشته است. کاربرد و بسامد آرایه های ادبی تحت تاثیر شرایط مختلف در بین شاعران و نویسندگان تغییر می کند. رودکی پدر شعر فارسی و یکی از بزرگ ترین شاعران عصر سامانی است که در سده های آغازین ادب پارسی دری خدمت بزرگی به زبان و ادبیات فارسی کرده و به مدد نبوغ خویش صور خیال بدیع و شگفت انگیزی را در شعر به کار برده است. سوال پژوهش این است که رودکی با چه هدف و تا چه حدی انواع تشبیه را به کار برده است؟ در این مقاله به بحث و بررسی انواع تشبیه و یافتن شاهد مثال در دیوان اشعار رودکی پرداخته شده و سعی بر آن بوده است که - با توجه به بسامد بالای تشبیه در اشعار رودکی - انواع تشبیه در اشعار او استخراج شده و برخی از این تصویر های شعری نقد و بررسی شود. برای رسیدن به این هدف، برخی از تصاویر و تشبی هات رودکی با تشبی هات سایر شاعران در دوره های بعد مقایسه شده است.