بررسی تنوع مورفولوژیکی و تحلیل ضرایب مسیر بازده اسانس در جمعیت های آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak)

آویشن دنایی یکی از مهمترین گیاهان دارویی و گونه ‏های اندمیک ایران است که در ارتفاعات رشته کوه‏ های زاگرس دارای تنوع و پراکنش وسیعی می‏ باشد. در این تحقیق، تنوع صفات مورفولوژیکی و بازده اسانس آویشن دنایی (وزنی/ وزنی) در دو سطح درون و بین جمعیتی در شش رویشگاه طبیعی با اقلیم متنوع (مهران، بیجار، شکرناب، قاطرالن، قیاق و سمیرم) انجام شد و عوامل موثر بر درصد اسانس از طریق تجزیه و تحلیل ضرایب مسیر تعیین گردید. نتایج نشان داد تنوع قابل توجهی در بین جمعیت‏ ها از نظر صفات مورفولوژیکی وجود دارد. تجزیه خوشه‏‏ ای، افراد مورد مطالعه آویشن دنایی را در چهار گروه مستقل از هم تقسیم کرد که الگوی گروه بندی با منشاء جغرافیایی آنها تطابق بالایی داشت. میانگین بازده اسانس جمعیت ها بین 28/4-53/1 درصد متغیر بود. تجزیه و تحلیل ضرایب مسیر صفات مورفولوژیکی نشان داد صفات طول گل‏ آذین و طول برگ بیشترین تاثیر مستقیم و صفات طول برگه و ارتفاع گیاه بیشترین تاثیر غیرمستقیم را بر درصد اسانس داشتند. در نهایت در بین جمعیت های مورد مطالعه، جمعیت‏ ایلام به جهت دارا بودن مجموعه ای از صفات مطلوب رشدی، سازگاری به شرایط تنش، همچنین تنوع مناسب درون جمعیتی به عنوان منبع ژنتیکی مطلوب، می‏ تواند در برنامه های به ‏نژادی و اهلی سازی مورد استفاده قرار گیرد.