بهینه سازی بهره وری آب و کارایی انرژی در انتخاب الگوی کشت

در قرن حاضر تولید پایدار محصولات زراعی از اصلی ترین چالش های فرا روی بشر است. مقدار مصرف آب، انرژی و درآمد خالص به عنوان اجزا مهم پایداری نظام های کشاورزی از الویت ویژه و اهمیت خاصی برخوردار است. این مقاله با استفاده از مدل های برنامه ریزی خطی و چند هدفه با هدف حداکثرسازی سه شاخص سود ناخالص، بهره وری آب و کارایی انرژی به تعیین الگوی کشت مزارع کوچک مقیاس در محدوده مشهد- چناران پرداخته است. داده های مورد نیاز از طریق تکمیل 79 پرسشنامه به روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده در قطعات زراعی کمتر از 5 هکتار در سال زراعی 93-92 جمع آوری شد. نتایج نشان داد که تعیین الگوی کشت با استفاده از برنامه ریزی خطی با هدف بهره وری آب باعث کاهش 27 درصدی تقاضای آب کشاورزی در محدوده مطالعاتی شد. در الگوی کشت حاصله درآمد خالص کشاورزان 88/2 برابر خواهد شد و بهره وری انرژی نیز 28 درصد بهبود یافت. الگوی کشت مبتنی بر همزمانی سه هدف مذکور به روش های مقید و وزنی نسبت به نتایج مدل های برنامه ریزی خطی تنوع محصول بیش تری ولی موجب تشدید بحران کسری مخزن آبخوان محدوده طرح گردید. با توجه به شرایط محدودیت منابع آبی در منطقه و سیاست گذاری های کشور در بخش کشاورزی به ترتیب الگوهای کشت با اهداف بهره وری حداکثری آب و روش وزنی اهداف سه گانه پیشنهاد می گردد.