تاثیر هورمون های سیتوکینین و اکسین بر عملکرد دانه و انتقال مجدد ماده خشک به دانه های ذرت (Zea mays L.) در الگوهای مختلف کاشت در شرایط شور

چکیده:
مقدمه
ذرت (.Zea mays L) گیاهی از خانواده غلات است و در سطح جهانی از نظر میزان تولید در دنیا در رتبه اول قرار دارد (FAO، 2013). شوری یک فاکتور مهم محدود کننده رشد و باروری گیاه است. ذرت یک گیاه زراعی نیمه حساس به شوری است (Turan et al.، 2009). الگوی کاشت بوته ها یک فاتور مهم در بهبود عملکرد گیاهان می باشد. روش های کاشت در شرایط شور با روش های متداول کاشت در شرایط غیر شور متفاوت می باشد. سیتوکینین (Rajala and Peltonen-saninio، 2001) و اکسین (Jung and Park، 2011) نقش مهمی در تحمل گیاهان به شوری دارند و باعث بهبود رشد و نمو گیاهان در شرایط شوری می شوند. ولی اطلاعات کمی در خصوص رابطه بین تحمل شوری و سطوح و سیتوکینین اکسین در گیاهان وجود دارد. لذا هدف از اجرای این تحقیق بررسی تاثیر هورمون های سیتوکینین و اکسین بر عملکرد و انتقال مجدد ماده خشک به دانه های ذرت در الگوهای مختلف کاشت در شرایط شور بود.
مواد و روش ها
این آزمایش در سال 1392 در ایستگاه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بوشهر واقع در شهرستان دشتستان با عرض جغرافیایی 29 درجه و 16 دقیقه شرقی و طول جغرافیایی 51 درجه و 31 دقیقه شمالی واقع شده و ارتفاع از سطح دریا برابر با 70 متر اجرا شد. آماده سازی زمین با انجام عملیات شخم در اردیبهشت و دو دیسک عمود برهم و ایجاد جوی پشته هایی به فاصله 75 سانتی متر با فاروئر در مرداد انجام شد. هرکرت شامل 5 ردیف کاشت با فاصله 75 سانتی متر بود. طرح آزمایشی مورد استفاده طرح اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بود. الگوی کاشت (یک ردیف روی پشته، دو ردیف طرفین پشته به صورت زیگزاگ و یک ردیف کف فارو) به عنوان فاکتور اصلی و مصرف یا عدم مصرف تنظیم کننده (عدم مصرف، مصرف سیتوکینین در مرحله V8-V10 و مصرف اکسین در زمان ظهور ابریشم) در کرت های فرعی بررسی گردید. هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک برابر با 5.2 و آب مزرعه برابر با 4 دسی زیمنس بر متر بود. سیتوکینین (بنزیل آدنین، مرک) و اکسین ( ایندول بوتریک اسید، مرک) به ترتیب با غلظت 50 و 10 میلی گرم در لیتر در هنگام غروب آفتاب محلول پاشی شدند. برای اندازه گیری صفات ارتفاع بوته، طول بلال، قطر بلال، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف بلال و وزن هزار دانه 10 بوته به طور تصادفی در هر کرت انتخاب شد. برداشت نهایی بعد از حذف حاشیه ها، از 3 ردیف وسط و سطح 9 مترمربع در هر کرت انجام شد و پس از جدا کردن دانه از بلال به وسیله دستگاه شیلر، عملکرد دانه بر اساس رطوبت 14 درصد محاسبه گردید. برای انجام محاسبات آماری از نرم افزار SAS Ver. 9.1 و برای رسم نمودارها از نرم افزار Excel استفاده شد. مقایسه میانگین تیمارها به روش چند دامنه ای دانکن اجام شد.
یافته ها
نتایج نشان داد که الگو های مختلف کاشت از نظر میزان، کارایی و سهم انتقال مجدد و فتوسنتز جاری، عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت تفاوت معنی داری داشتند. از نظر زمان مصرف سیتوکینین بیشترین میزان و سهم انتقال مجدد مربوط به تیمار عدم مصرف سیتوکینین بود و بیشترین کارایی و سهم فتوسنتز جاری به زمان مصرف 8 تا 10 برگی اختصاص داشت. همچنین بیشترین میزان و سهم انتقال مجدد، میزان فتوسنتز جاری، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت با مصرف اکسین در زمان ظهور ابریشم بدست آمد و بیشترین سهم فتوسنتز جاری و عملکرد بیولوژیک به تیمار عدم مصرف سیتوکینین اختصاص داشت. اثبات شده است که سیتوکینین و اکسین در تقسیم سلولی آندوسپرم در مرحله پر شدن دانه نقش دارند. از این رو این هورمون ها می توانند در تعیین ظرفیت دانه (اندازه مقصد) برای تجمع کربوهیدرات ها تاثیر گذار باشند (Koocheki and Sarmadnia، 2012). مشخص شده است که اکسین در انقال و تجمع کربوهیدرات ها در دانه ها نقش دارد (Darussalam Cole and Patrick، 1998). اعتقاد بر این است که اکسین و سیتوکینین در تنظیم قدرت مقصد از طریق افزایش تقسیم و بزرگ شدن سلول های آندوسپرم و یا کنترل انتقال آسیمیلات ها به مقصد موثر هستند (Kaya et al.، 2010).
نتیجه گیری
به طور کلی نتیجه گیری شد که با الگوی کاشت کف فارو و مصرف سیتوکینین در زمان 8 تا 10 برگی (50 میلی گرم در لیتر) و مصرف اکسین در زمان ظهور ابریشم (10 میلی گرم در لیتر) اثرات شوری بر گیاه کاهش یافته و بیشترین عملکرد دانه حاصل شد. به دلیل کاهش تجمع نمک در الگوی کاشت کف فارو در مقایسه با الگوی کاشت یک ردیفه، الگوی کاشت کف فارو می تواند در مناطق شور و نیمه شور جهت کاشت گیاه مورد استفاده قرار بگیرد.
زبان:
فارسی
صفحات:
105 تا 118
لینک کوتاه:
magiran.com/p1683419 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!