نقش تعدیل کننده وظیفه شناسی در رابطه با اثر وضعیت اجتماعی- اقتصادی، نوروز گرایی، برون گرایی، گشودگی به تجربه و پذیرا بودن بر مصرف مواد، الکل و دخانیات

رابطه بین ویژگی های شخصیتی و وضعیت اجتماعی- اقتصادی با مصرف مواد در پژوهش های مختلف نشان داده شده است. اما درباره مکانیسم های این ارتباط و متغیرهایی که ممکن است این رابطه را متاثر سازند دانش اندکی وجود دارد. بنابراین، مطالعه حاضر در قالب مدلی به منظور تعیین نقش تعدیل کننده وظیفه شناسی در رابطه با اثر وضعیت اجتماعی- اقتصادی، نوروز گرایی، برون گرایی، گشودگی به تجربه و پذیرا بودن بر مصرف مواد، الکل و دخانیات انجام شد.
روش و مطالعه حاضر از نوع تحلیلی- مقطعی است و به لحاظ شیوه گردآوری و تحلیل داده ها به روش همبستگی انجام شد. تعداد 300 دانشجو (124 مرد و 176 زن) به شیوه نمونه گیری در دسترس از بین دانشجویان دانشگاه خوارزمی انتخاب شدند و داده ها با استفاده از پرسش نامه شخصیت NEO و پرسشنامه های محقق ساخته در مورد وضعیت اجتماعی- اقتصادی و مصرف مواد جمع آوری شد. داده های بر مبنای تحلیل مسیر و با استفاده از نسخه 8/8 نرم افزار Lisrel مورد تحلیل قرار گرفت.
یافته ها حاکی از آن بود که وظیفه شناسی با برون گرایی (01/0>P)، گشودگی به تجربه (05/0>P) و پذیرا بودن (01/0>P) رابطه مثبت معنادار و با نوروز گرایی (01/0>P)، وضعیت اجتماعی- اقتصادی (01/0>P) و مصرف مواد (01/0>P) رابطه منفی معنادار دارد. همچنین، مدل پیشنهاد شده برای بررسی نقش تعدیل کننده وظیفه شناسی در رابطه با اثر وضعیت اجتماعی- اقتصادی، نوروز گرایی، برون گرایی، گشودگی به تجربه و پذیرا بودن بر مصرف مواد از برازش مطلوبی با داده ها (04/0=RMSEA، 99/0=CFI، 99/0=NFI، 96/0=GFI، 96/0=AGFI) برخوردار بود.
مطالعه نشان داد که ویژگی های شخصیتی و وضعیت اجتماعی- اقتصادی، چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم، بر مصرف مواد تاثیر دارند. در این میان نقش وظیفه شناسی برجسته تر است چون نه تنها اثر متغیرهایی با اثر منفی بر مصرف مواد (مانند برون گرایی) را میانجیگری می کند، بلکه اثر متغیرهایی با اثر مثبت بر مصرف مواد (مانند وضعیت اجتماعی- اقتصادی) را نیز تعدیل می کند.