بررسی جریان انرژی و انتشار گازهای گلخانه ای در تولید گندم دیم

مصرف بی رویه انرژی در ایران و انتشار گازهای گلخانه ای، خطرهای زیادی برای محیط زیست و سلامت انسان به همراه دارد. هدف از این مطالعه، بررسی اثر سه روش خاک ورزی در کشت گندم دیم (شامل کشت رایج، روش کم خاک ورزی و کشت مستقیم) بر میزان مصرف انرژی و آلودگی محیط زیست در منطقه کالپوش از توابع استان سمنان بود. جمع آوری داده ها به روش مصاحبه حضوری در 30 مزرعه تولید گندم در سال زراعی 92-1391 انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها در سه بخش مصرف نهاده ها، انرژی نهاده های مصرفی و تولید گازهای گلخانه ای ناشی از انرژی مصرفی و روش خاک ورزی انجام شد. نتایج نشان داد که کل انرژی مصرفی ناشی از کاربرد نهاده ها در سه روش کشت بین 18713- 13900 مگاژول بر هکتار متغیر بود. در روش کشت رایج، سوخت بیشترین سهم انرژی ورودی (8/37 درصد) را در مقایسه با سایر نهاده ها داشت و کود ازت (5/26 درصد) و بذر (4/17 درصد) در رتبه های بعدی قرار داشتند. بیشترین و کمترین مقدار ظرفیت گرمایش جهانی به ترتیب مربوط به کشت رایج (11713 کیلوگرم معادل CO2 در هکتار) و کشت مستقیم (2721 کیلوگرم معادل CO2 در هکتار) بود. روش کم خاک ورزی و کشت مستقیم به ترتیب بیشترین و کمترین میزان عملکرد را داشتند، اما اختلاف عملکرد آن ها معنی دار نبود. در مقابل، بیشترین و کمترین میزان بهره وری اقتصادی به ترتیب مربوط به کشت مستقیم (21/0) و روش رایج (16/0) بود. نتایج این تحقیق نشان داد که با استفاده از روش های خاک ورزی حفاظتی (کم خاک ورزی و کشت مستقیم)، می توان مصرف سوخت، انرژی و تولید گازهای گلخانه ای را کاهش و بهره وری انرژی و اقتصادی را افزایش داد، بدون آن که کاهش معنی داری در عملکرد گندم ایجاد شود.