اثرات اسیدهای آلی، میکوریزا و ریزوباکترها بر عملکرد و برخی خصوصیات فیتوشیمیایی گاوزبان ایرانی (Echium amoenum) در نظام زراعی کم نهاده

عاری بودن گیاهان دارویی از بقایای شیمیایی، شرط لازم و اساسی در کلیه ی مراحل تولید، فرآوری و عرضه آن ها می باشد، بنابراین کاربرد نهاده های بوم سازگار در امر تولید این گیاهان امری اجتناب ناپذیر است. به منظور بررسی اثر نهاده های اکولوژیک بر عملکرد گل و دانه گاوزبان ایرانی (Echiumamoenum) آزمایشی در دو سال زراعی متوالی 91-1390 و 92-1391 در دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل هفت نوع نهاده آلی و زیستی مختلف نظیر اسید هیومیک، اسید فولویک، نیتروکسین (حاوی باکتری های Azotobacter spp. و Azospirillum spp.)، بیوفسفر (حاوی باکتری های Bacillus sp. و Pseudomonas sp.)، بیوسولفور (حاوی باکتری های Acidithiobacillus spp.)، میکوریزا حاوی قارچ Glomus mosseae و حاوی قارچRhizophagus intraradices و عدم استفاده از کود (به عنوان تیمار شاهد) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که کودهای اسید هیومیک، اسید فولویک، بیوسولفور و میکوریزا (G. mosseae)، عملکرد گل خشک را به ترتیب 36، 27، 26 و 30 درصد و عملکرد دانه را به ترتیب 32، 22، 21 و 16 درصد در مقایسه با شاهد افزایش دادند. بیشترین میزان فنول کل در نتیجه ی کاربرد بیوسولفور بدست آمد و میزان آنتوسیانین کل در شرایط استفاده از اسید هیومیک و اسید فولویک به ترتیب 38 و 33 درصد نسبت به شاهد ارتقاء پیدا کرد. کودهای بیولوژیک بیوفسفر و بیوسولفور میزان فعالیت آنتی اکسیدانی را به ترتیب 8 و 7 درصد نسبت به شاهد افزایش دادند. هر دو میکوریزای مورد مطالعه (G. mosseae و Rh. intraradices) به ترتیب افزایش 20 و 15 درصدی روغن دانه و افزایش 30 و 18 درصدی پروتئین دانه را در مقایسه با شاهد در پی داشتند. به طورکلی با توجه به یافته های این پژوهش، با کاربرد نهاده های بوم سازگار ضمن کاهش خسارات ناشی از کودهای شیمیایی، خصوصیات کمی و کیفی گاوزبان ایرانی بهبود یافت.