شناسایی، طبقه بندی و اولویت بندی کارکردهای اکوسیستمی جنگل های کشور

کارکردهای اکوسیستم زمینه تعامل فیزیکی، فرهنگی و اقتصادی انسان را با عرصه های طبیعی فراهم می کنند. شناخت، طبقه بندی و اولویت بندی این خدمات، راهنمایی برای سیاست گذاری و چگونگی استفاده از منابع طبیعی را روشن خواهد ساخت. در این مطالعه سیستم طبقه‏بندی TEEB به عنوان مبنای طبقه‏بندی کارکردهای اکوسیستمی جنگل های کشور در نظر گرفته شد. در ابتدا مدل شناخت عملکردها و در نتیجه آن شناسایی کارکردها و خدمات کلان اکوسیستمی بر پایه معیارها و شاخص های ساختاری جنگل تدوین شد. در این راستا 18 معیار به همراه 42 شاخص در بخش طبیعی و 2 معیار و 10 شاخص در بخش انسانی تفکیک گردید. جهت تعیین اهمیت نسبی و اولویت بندی کارکردهای اکوسیستم های جنگلی کشور از روش دلفی استفاده گردید. نتایج نشان داد در بخش ساختار طبیعی جنگل 44 و در بخش انسانی 11 کارکرد قابل برنامه ریزی است. بر همین اساس کلان خدمات تنظیم کننده، زیستگاهی، فرهنگی و تامین کننده به ترتیب بیشترین اولویت را دارند. سه کارکرد تولید آب، کنترل فرسایش خاک و تفرج بیشترین اولویت و اهمیت را در بین مجموع کارکردها داشته اند. بررسی معیارها و شاخصهای ساختاری شکل دهنده عملکردها و در نهایت کارکردهای اکوسیستمی جنگل‏های کشور نشان می‏دهد شاخصهای ساختاری معیار تاج پوشش، با ارائه 18 کارکرد در هر چهار کلان خدمات تامین کننده، تنظیم کننده، زیستگاهی و فرهنگی مهمترین و اثرگذارترین معیار ساختاری در اکوسیستم‏های جنگلی کشور جهت ارائه خدمات اکوسیستمی است. بیشترین فراوانی تاثیر معیارهای ساختاری در هر دو بخش طبیعی و انسانی در شکل گیری کارکردها، در کلان خدمات فرهنگی و کمترین آن در کلان خدمات تنظیم کننده است. این موضوع به نقش و جایگاه معیارهای ساختاری اکوسیستم های جنگلی در برآورده نمودن نیازهای فرهنگی و رفاهی جامعه اشاره دارد.