کاربرد استعاره مفهومی در قصاید ناصرخسرو

ناصر خسرو قبادیانی، شاعر اسماعیلی مذهب قرن پنجم (394-481ه ق) است که در سراسر دیوانش می کوشد تا آرمان ها و عقاید خود را در قالب قصیده به سمع و نظر مخاطب برساند. در مقاله حاضر تلاش شده است تا بر اساس نظریه استعاره مفهومی قصاید وی را تحلیل شود. برای پیشبرد کار چهار مقوله خرد، تاویل، سخن و بدن انتخاب شد و حوزه های مبدا در آن ها مورد بررسی قرار گرفت. چینش حوزه های مفهومی مبدا و مشاهده آن ها در کنار یکدیگر راهکار ما در این پژوهش بود که تاثیر شایانی در فهم مقولات مقصد مذکور داشت. در نمونه های بررسی شده، به ندرت استعاره های ساختاری به چشم می خورد و استعاره های جهتی نیز فراوان یافت نمی شود که شاید به سبب گرایش علمی و شناختی کمتر شاعر به این دو گونه استعاره باشد، اما استعاره های هستی شناختی از هر سه نوع شخصیت، ظرف و هستومند فراوان مشاهده می شود. این پژوهش با روش تحلیلی وتوصیف زبان شناختی، با تحلیل ابیاتی از دیوان ناصر خسرو در چهار مقوله یاد شده انجام یافته است.