بررسی رابطه علیت بین شاخص توسعه انسانی و رشد اقتصادی در ایران: با رویکرد مدل غیرخطی MS-VAR

نوع ارتباط میان توسعه انسانی و رشد اقتصادی همواره مورد توجه سیاست گذاران بوده است. از این رو هدف این پژوهش، بررسی رابطه علی غیرخطی میان متغیرهای شاخص توسعه انسانی و رشد اقتصادی است، اما از آنجا که سری های زمانی ممکن است با تغییرات ساختاری مواجه شوند، بنابراین امکان تغییر جهت علیت میان دو متغیر وجود دارد. برای این منظور در این پژوهش از مدل (MSIAH(3)-VAR(3 و از داده های سری زمانی تولید ناخالص داخلی سرانه و تعریف جدید سازمان ملل برای شاخص توسعه انسانی طی سال های 1390- 1352 استفاده شده است. یافته های این پژوهش نشان داد در هر سه رژیم به دست آمده، رابطه علی از سمت رشد اقتصادی به توسعه انسانی وجود دارد. اما فقط در رژیم دوم است که شاخص توسعه انسانی علت رشد اقتصادی بوده و در دو رژیم دیگر شاخص توسعه انسانی تاثیر معنی داری بر رشد اقتصادی ندارد. در واقع با افزایش درآمدهای نفتی و به تبع آن رشد اقتصادی، شاخص توسعه انسانی مانند کالاهای مصرفی فقط با صرف هزینه از سوی دولت خریداری شده و افزایش می یابد و فقط در شرایط رکودی است که شاخص توسعه انسانی مانند کالای سرمایه ای در قبال هزینه های صورت گرفته منافعی برای اقتصاد ایجاد می کند.