واضح سازی مفهوم مراقبت بیهوده: تحلیل مفهوم با رویکرد واکر و اوانت

قضاوت در خصوص ادامه مراقبت یا عدم انجام مراقبت برای برخی بیماران در مراحل پایانی زندگی اشان مفهوم جدیدی تحت عنوان مراقبت بیهوده را در پزشکی مطرح کرده است. تصمیم گیری در این زمینه که به چه مراقبتی بیهوده گفته می شود، نیازمند ارائه تعریف واضحی از مراقبت بیهوده است. با توجه به اهمیت آن، شفاف سازی ابعاد مختلف این مفهوم ضرورت دارد. این مطالعه با هدف واضح سازی مفهوم مراقبت بیهوده با استفاده از رویکرد 8 مرحله ای واکر و اوانت انجام شده است.

مرور متون در پایگاه های اطلاعاتی در دسترس CINHAL، MEDLINE، Web of Sciences، Google Scholar، Ovid، Iran Medex، Magiran، SID و فرهنگ لغت پزشکی، آکسفورد و مطالعات کتابخانه ای با کمک واژه های جستجوی Infectively Care، Futile Care، Futility Inappropriate Care، مراقبت بیهوده، بیهودگی در پزشکی در فاصله زمانی 1992 تا 2012 انجام شد. مقالات بدون ارتباط و یا فاقد متن کامل حذف شدند. براساس مراحل تحلیل واکر و اوانت، تعریف، کاربردها، ویژگی ها، مقدمات، پیامدها و ارجاعات تجربی مفهوم مراقبت بیهوده استخراج شد.

در مجموع 119 مقاله انگلیسی و یک مقاله فارسی یافت شد که 30 مقاله معیارهای ورود به مطالعه را داشته و وارد مطالعه شدند. نتایج جستجو براساس 8 مرحله واکر و اوانت در متن ذکر شده است. براساس مرور متون مواردی همچون عدم مراقبت مفید، مراقبتی که مطابق با اهداف پزشکی به برگشت بیمار کمک نکند و مراقبتی که کیفیت زندگی بیمار را ارتقا نبخشد را تحت عنوان مراقبت بیهوده دانسته اند.

می توان مراقبت بیهوده را بدین شرح تعریف کرد: ارائه خدمات بالینی (تشخیص، پیشگیری، درمان و توانبخشی) به بیماری که احتمال برگشت آن به زندگی چه از نظر فیزیولوژیک و چه کیفی کمتر از 5% است و با مهمترین هدف پزشکی که برگشت بیمار به زندگی است منافات دارد.