زمین شناسی، دگرسانی، کانه زایی، ژئوشیمی اکتشافی و پترولوژی توده های نفوذی در محدوده اکتشافی شاه سلطان علی (جنوب غربی بیرجند، استان خراسان جنوبی)

منطقه اکتشافی شاه سلطان علی در شرق بلوک لوت و جنوب غربی بیرجند قرار دارد. در این منطقه طیف گسترده ای از واحدهای نیمه عمیق با ترکیب مونزونیت پورفیری، مونزودیوریت- پورفیری و دیوریت پورفیری درون واحدهای آتشفشانی با ترکیب آندزیت – بازالت نفوذ کرده، و به تشکیل انواع دگرسانی های پروپلیتیک، کوارتز – سرسیت – پیریت، آرژیلیک، سیلیسی، سرسیتی و کربناته منجر شده است. طبق بررسی های ژئوشیمیایی، توده های درونی منطقه همه از نوع متا آلومینوس با ماهیت کالک آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی است و این توده ها در دسته مگنتیت نوع I طبقه بندی می شوند. غنی شدگی عناصر LREE نسبت به HREE همراه با آنومالی منفی Nb نشان دهنده تشکیل ماگما در زون فرورانش است. از نظر تکتنوماگمایی توده های بالا در محیط گرانیتوئیدهای کمان های آتشفشانی قرار می گیرند. کانی سازی اصلی منطقه در واحد های مونزونیت پورفیری و مونزودیوریت پورفیری با دگرسانی کوارتز – سرسیت – پیریت رخ داده است. این توده ها بالاترین تراکم رگه چه، بالاترین درصد اکسید آهن و بیشترین ناهنجاری ژئوشیمیایی عناصر را نشان می دهند. همچنین چهار نوع کانی سازی استوک ورک، رگه ای، افشان و برش گرمابی همراه این توده ها دیده می شود. در بررسی های ژئوشیمیایی خرده سنگی، دامنه تغییرات عناصری مثل مس از 30 تا 454 گرم در تن، روی 27 تا 279 گرم در تن، آنتیموان 9/0 تا 152 گرم در تن، طلا 5 تا 128 میلی گرم در تن متغیر است که این آنومالی ها بر دگرسانی کوارتز – سرسیت – پیریت با کانی سازی استوک ورک منطبق است. با توجه به تنوع واحد های نیمه عمیق نوع I با ماهیت کالک آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی، گسترش و نوع آلتراسیون ها، کانی سازی استوک ورک و آنومالی عناصر، احتمالا این منطقه مرتبط با سیستم های مس پورفیری است.