پی جویی «قرائت عامه» در کتب تفسیری سده های نخست و نقش آن در ترجیح قرائت

یکی از ملاک هایی که در کتب تفسیری سده های نخست با نام مرجح خوانشی بر سایر خوانش ها ذکر شده، «قرائت عامه» یا «قراءه الناس» است. برخی از قرآن پژوهان معاصر با اجتهادی خواندن قرائات مشهور، تنها روایت حفص از قرائت عاصم را معرف و منطبق بر قرائت عامه می دانند. در این مقاله با پی جویی این اصطلاحات در کتب تفسیر سده های نخست و نیز بررسی قرائات گزارش شده در کتاب مجاز القرآن ابوعبیده معمر بن مثنی که مهم ترین بازتاب فضای قرآن پژوهی قرن دوم است، به این نتیجه رسیده شد که اولا مراد از «قرائت عامه»، خوانشی است که عموم مردم و نه لزوما ائمه قرائات بدان می خواندند و ثانیا این قرائت در برخی نمونه ها منطبق بر روایت حفص از قرائت عاصم نیست و ازاین لحاظ این قرائت مزیتی بر سایر قرائات مشهور ندارد. ضمن آنکه می باید این مرجح (قرائت عامه) را همچون مرجحات دیگر در هر حرفی از حروف اختلاف برانگیز قرآن به صورت جداگانه بررسی کرد.