مقایسه میزان هوش عقلانی، هوش هیجانی و مولفه تنظیم هیجان در افراد مجرم و غیر مجرم زیر 18 سال متقاضی حکم رشد در اداره کل پزشکی قانونی استان فارس در سال 1394

زمینه ها و حقوق دانان رشد را کیفیتی نفسانی می دانند که دارنده آن می تواند نفع و ضرر را در رشد مدنی و حسن و قبح را در رشد جزایی تشخیص دهد. مطابق ماده 91 قانون جدید مجازات اسلامی، دادگاه می تواند جهت تشخیص رشد و کمال عقل، نظر پزشکی قانونی را استعلام نماید و در خصوص جرائم موجب حد و قصاص افراد بالغ کمتر از 18 سال اگر مرتکب، ماهیت جرم انجام شده یا حرمت آن را درک نکند و یا در رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته باشد، حسب مورد با توجه به سن آن ها به مجازات های پیش بینی شده محکوم می شوند. یافتن ملاک هایی مشخص برای ارزیابی کمال رشد عقلانی نوجوانان مجرم جهت تعیین مسئولیت کیفری و غیر مجرم جهت تعیین توانایی اداره امور مالی ضروری به نظر می رسد. بررسی هوش هیجانی، هوش عقلانی و مولفه های هوش هیجانی را می توان به عنوان ملاک هایی در احراز و تشخیص رشد عقلانی به کار گرفت.
در یک مطالعه آینده نگر، تمامی افراد زیر 18 سال مراجع ه کننده به سازمان پزشکی قانونی فارس به منظور دریافت حکم رشد از فروردین ماه سال 1394 تا انتهای شهریور ماه 1394، مشتمل بر افراد مجرم و غیر مجرم از نظر میزان هوش عقلانی، هوش هیجانی و مولفه تنظیم هیجان مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. میزان هوش عقلانی، هوش هیجانی و مولفه تنظیم هیجان مراجعین با استفاده از تست های روان شناسی استاندارد اندازه گیری شده و بین دو گروه مجرم و غیر مجرم مقایسه شدند.
تعداد 71 نفر متقاضی حکم رشد زیر 18 سال، شامل 27 پسر و 44 دختر با میانگین سنی 5/1±9/ 15 در طی 6 ماه اول 1394 به اداره پزشکی قانونی فارس مراجعه کردند. از این تعداد، 9 نفر (6/12%) مجرم بوده که همگی پسر بوده و مابقی فاقد هر گونه جرم یا سوء سابق های بودند. میانگین هوش عقلانی در گروه مجرم برابر با 96/7±62/75 و در گروه غیر مجرم 87/13± 09/110 بود که تفاوت معنی داری بین دو گروه از این نظر وجود داشت (P=0.000). میانگین هوش هیجانی در گروه مجرم برابر با 01/14± 87/102 و در گروه غیرمجرم برابر با 35/17± 40/127 بود که به طور معنی داری در گروه مجرم کمتر از گروه غیرمجرم بود (P=0.000). میانگین نمره مولفه تنظیم هیجان در گروه مجرم برابر با 87/9± 50/38 و در گروه غیر مجرم برابر با 13/8± 80/51 بود که در گروه غیر مجرم به طور معنی داری بیشتر از گروه مجرم بود (P=0.006).
مطابق نتایج به دست آمده، میزان هوش عقلانی، هوش هیجانی و مولفه تنظیم هیجان در افراد غیر مجرم بیشتر از افراد مجرم بوده و مجرمین زیر 18 سال بررسی شده مجموعا از هوش عقلانی، هیجانی و مولفه تنظیم هیجان پایین تری نسبت به افراد غیر مجرم متقاضی حکم رشد برخوردار بودند. با نظر به تفاوت معنی دار هوش عقلانی، هوش هیجانی و مولفه تنظیم هیجان در بین دو گروه، به نظر می رسد این سه عامل تاثیر قابل توجهی در مواجهه و مقابله فرد با تنش ها و شرایط سخت روحی- روانی، ضعف در کنترل تکانه های پرخاشگری و نهایتا ارتکاب جرم داشته اند. در مجموع پایین بودن این سه مولفه اگرچه می تواند میزانی برای عدم رشد عقلانی افراد مجرم زیر 18 سال باشد، اما بالا بودن این مولفه ها در افراد غیر مجرم متقاضی حکم رشد نمی تواند الزاما تاییدکننده رشد عقلانی و توانایی اداره امور مالی در این افراد باشد، لذا انجام مطالعات گسترده تر در این زمینه پیشنهاد می گردد.