ارزیابی قرائات سبع نزد ابن مجاهد

پس از نزول قرآن کریم و به رغم اهتمام ویژه عموم مسلمانان و بخصوص دانشمندان، اختلافات مختصری در قرائت کلام الهی پدیدار شد. عوامل مختلفی موجب بروز این اختلافات گردید و در دوره های بعد رو به فزونی نهاد تا بدانجا که برخی از عالمان این فن در صدد مرزنگاری قرائات معروف و مقبول عامه مسلمانان از سایر قرائات بر آمدند. این مقاله به اجمال، به موضوع تشخص یافتن قرائات سبع از میان انواع قرائات موجود در قرن سوم هجری و نحوه این تعین از خلال سخنان مبدع این کار می پردازد و نشان می دهد با وجود اینکه گروه زیادی از دانشمندان اهل سنت، این قرائات هفت گانه و حتی گاهی فراتر از آن، قرائات ده گانه را نازل شده از سوی خدای متعال و متواتر می دانند، ابن مجاهد به عنوان کسی که نخستین بار هفت قرائت را تحدید کرده است، نگاهی متعصبانه به این قرائات ندارد و گاه برخی از آنها را اشکال دار می داند. این بررسی نشان می دهد که ابن مجاهد در 56 مورد از تعابیری نظیر وهم، خطا یا غلط در توضیح قرائت استفاده می کند که 27 مورد اشتباه در نقل و 28 مورد اشتباه قاری در قرائت را مورد اشاره قرار می دهد. تنها 1 مورد اشتباه در احتجاج قاری بر قرائت خویش را در بر دارد.