ریشه های شکل گیری ملت و تابعیت در روم باستان: از خانواده تا تابعیت، از شهروندی تا ملت

همگان بر این باورند که حقوق عمومی در غرب با نگاه به نظام حقوقی و سیاسی که در امپراتوری روم وجود داشته، شکل گرفته و غرب در تاسیس نهاد دولت ملت به روم می نگریسته است؛ از این رو، تاثیرات حقوق روم بر حقوق عمومی مدرن از جنبه های مختلفی می تواند مطالعه گردد. به نظر می رسد در مفهوم دولت ملت دو مولفه «ملت» و «تابعیت» به وجود آمده است. آنچه این مقاله در تلاش است تا به آن پاسخ دهد، توجه به این نکته است که آیا ریشه های شکل گیری مفهوم تابعیت و ملت را که ازجمله مفاهیم مدرن محسوب می شوند، می توان در روم باستان جستجو کرد؟ آنچه در اینجا بررسی می شود، تاثیرات دو مولفه سبک خاص «خانواده» در اقوام هندواروپایی، و نگاه خاص رومی ها به مستعمرات خود در شکل گیری این دو مفهوم است که اولین مولفه به شکل گیری مفهوم «تابعیت» انجامیده و دیگری به ایجاد مفهوم «شهروندی» منجر شده که خود زمینه ایجاد مفهوم «ملت» و حتی نمونه اولیه این مفهوم بوده است. البته، پیوستگی در مفاهیم تبار تا ملت با فراگیر شدن مسیحیت در اروپا دچار گسست شد، چراکه مسیحیت پیوند میان مردمان را نه بر مبنای ارتباط دائمی یک گروه انسانی با سرزمین، بلکه بر اساس ایمان آن ها به یک باور مشترک می دانست. این امر موجب شد مفهوم امت مسیحی در اروپا دیگربار تمایزی میان خودی و غیرخودی در میان مردمان یک سرزمین مطرح سازد. این درحالی است که اگر روال پیشین در سنت هندواروپایی تداوم می یافت، شاید لازم نبود برای ظهور مفهوم ملت تا عصر تجدد منتظر بمانیم.