ایمان یا آزادی؟ در معرفی و نقد کتاب اندیشه و ایمان در آزادی

مدرنیته که برایند نهضت اصلاح دین، رنسانس و انقلاب صنعتی به شمار می رود، بر دو رکن علم و آزادی استوار شده است. هدف نهضت اصلاح دین آن بود که ایمان مذهبی را با علم و آزادی آشتی دهد. آزادی دین از سوی کسانی مطرح شد که دغدغه ایمان مذهبی مردم را داشتند. به باور آنان، چون هدف دین ایمان واقعی است ، اجبار بر پذیرش دین به نفاق می انجامد و ایمان راستین با اکراه حاصل نمی شود. آزادی دین و اعتقاد از دیرباز، یکی از آرمان های اصلی مصلحان اجتماعی بوده است و گفتمان حقوق بشر ابتدا در زمینه آزادی دین مطرح شد و به تدریج به حقوق و آزادی های اساسی گسترش یافت.
متفکران مسلمان اعتقاد دارند که مباحثات راجع به تعارض ایمان با علم و آزادی به تجربه کلیسایی در غرب محدود می شود و شکوفایی تمدن اسلامی ثمره پاسداشت این دو ارزش انسانی است. تا جایی که به آزادی دین مربوط می شود، قرآن کریم با صراحت اجبار و اکراه را در پذیرش دین منتفی می داند و تاکید دارد که ایمان در رضایت قلبی و اراده آزاد ریشه دارد. بااین حال، در فقه اسلامی مواردی مانند احکام ارتداد وجود دارد که با اصل آزادی دین و اعتقاد سازگاری ندارد. کتاب اندیشه و ایمان در آزادی کوششی برای تبیین ابعاد مختلف این موضوع مهم از منظر فقهی است و این نوشتار کوتاه می خواهد میزان توفیق نویسنده را در معرض داوری خوانندگان قرار دهد.