کاوشی در چگونگی عمل شیعیان به فقه تا قبل از امام محمد باقر علیه السلام

چگونگی عمل شیعیان به فقه در دوره ی قبل از امامت امام محمد باقر(ع) امری است که بسیاری آن را مبهم دانسته وحتی بدان ورود نکرده ویا به صورتی گذرا از آن سخن رانده اند. روشن نمودن این امر در دوره ی یادشده می تواند روزنه های نوینی درعلم تاریخ فقه پدید آورد. نوشتار حاضر با بررسی دوره ی نخست فقه شیعه پس از پیامبر اکرم (ص) تا قبل از امام محمد باقر(ع)، در پی آن است که چگونگی عمل شیعیان به فقه و راه های اخذ آن در این دوره را بازخوانی کند؛ دوره ای که امامان نخست با مشکلات فراوانی همچون مقابله ی دستگاه حکومتی اموی،عدم دغدغه درمسائل فقهی به سان دوره های بعد،وقایع پس ازکربلا و نبود حکومت قدرتمندشیعی برای نشر وگسترش فقه ناب روبه رو بودند. روایات فقهی ونقل های موجودتاریخی نشان می دهد که شیعیان با روش هایی مانند اجتهاد بر اساس اصول القاشده ازسوی امامان در شهرهای دور از مرکز شیعه، پرسش مستقیم از ایشان یا اصحاب، تابعین وعالمان شیعی ویا به احتمال فراوان رجوع به مکتوبات و دست نوشته های برجای مانده از امامانی مانند امام حسن مجتبی(ع) و امام سجاد(ع) یا اصحاب آنان نظیر ابورافع و دوفرزندش، مسائل فقهی خود را درمی یافته اند. البته شیعیان قبل از امام محمد باقر(ع) گاهی برای دریافت پاسخ در مسائل شرعی به عالمان غیرشیعی رجوع می نموده اند.