اثر شرایط محیطی بر خصوصیات فیتوشیمیایی گیاه کنگر صحرایی (Gundelia tournefortii L.) در استان چهارمحال و بختیاری و جنوب استان اصفهان، ایران

گیاهان دارویی در عرصه های منابع طبیعی به عنوان یکی از مهم ترین راهبرد ها در زمینه سلامت، تجارت و فناوری مطرح هستند. کنگر صحرایی یکی از گیاهان دارویی و متعلق به خانواده کاسنی است. بر اساس نقشه تیپ های گیاهی و اطلاعات موجود تعداد 60 پایه گیاهی از گونه مذکور از چهار رویشگاه (طاقانک، دستنا، هیرکان و شیدا) در استان چهارمحال و بختیاری و یک رویشگاه در جنوب استان اصفهان (کمه) جمع آوری شد. اسانس نمونه های گیاهی توسط دستگاه کلونجر به روش تقطیر با بخار آب استخراج و ترکیبات شیمیایی روغن های فرار توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی طیف سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شد. مهم ترین خصوصیات بوم شناسی مکان های مرتعی در سه گروه اصلی (اقلیم، خاک و فیزیوگرافی) تعیین شد. جهت ارتباط بین شاخص های کیفی (ترکیبات شیمیایی اصلی کنگر صحرایی) با عامل های محیطی رج بندی به روش آنالیز تحلیل کاهشی (RDA) انجام شد. نتایج نشان داد که محور اول پلات رج بندی با درصد سنگریزه، محور دوم با عمق خاک و محور سوم با متوسط بارندگی سالانه، ضریب خشکی دمارتن و طول دوره خشکی همبستگی قوی دارد. مکان های مرتعی پنجگانه در قالب سه رویشگاه کلی طبقه بندی گردید که از لحاظ کاربری دارای مزیت های نسبی متفاوتی هستند. عامل های محیطی عمق خاک، متوسط دمای سالانه، متوسط حداکثر دمای سالانه، متوسط حداقل دمای سالانه، متوسط تعداد روز های یخبندان سالانه، تبخیر و تعرق پتانسیل سالانه، تبخیر سالانه و شاخص کیفی ترپن به عنوان موثر ترین عوامل در جداسازی رویشگاه های کنگر صحرایی مشخص گردید.